Araştırma: Altıncı kitlesel yok oluş başladı

bencede

New member
Peter Dockrill

Etrafınıza baktığınızda vefata dair işaretleri her yerde gorebilirsiniz. Bilim insanları senelerdan beridir alarm zilini çalıyor ve dünyadaki hayvan biyoçeşitliliğindeki büyük düşüşlerin Dünya’nın altıncı kitlesel yok oluşunun başlangıcının işareti olduğu ihtarında bulunuyorlar. Bu uğursuz olgunun etrafımızda yaşandığını ortaya koyan kanıtların büyüklüğüne rağmen, herkes tıpkı fikirde değil.

Mānoa kentindeki Hawai’i Üniversitesi’nde biyolog olan Robert Cowie, “Türlerin tükeniş oranlarının geniş ölçüde artması ve birfazlaca hayvan ve bitki nüfusunun çoğalmasında görülen yavaşlama açık formda belgelendi; buna rağmen birtakım beşerler bu olguların kitlesel bir yok oluş manasına geldiğini inkâr ediyorlar” diyor: “Bu inkâr, sırf memelilere ve kuşlara odaklanarak ve olağan olarak biyoçeşitliliğin ezici çoğunluğunu meydana getiren omurgasızları yok sayarak, krize dair son derece önyargılı bir değerlendirmeye dayanıyor.”

ÖNYARGILI VE YANILGILI BİR YAKLAŞIM MEVCUT

Cowie ve öteki araştırmacılar, yeni yayınlanan bir araştırmada, biyolojik çeşitlilik kaybıyla ilgili tartışmalarda omurgalı hayvanlara kıyasla büyük oranda daha az dikkat çeken omurgasız canlılardaki azalmaya odaklanarak, iklim krizi inkarcılarının yanlışlığını ispatlamaya çalışıyorlar; zira büyük ihtimalle dünyadaki en önde gelen çeşit tükenişi kaydı olan saygın IUCN Tehdit Altındaki Tipler Kırmızı Listesi’nde bile yalnızca kuşlara, memelilere ve amfibilere yer veriliyor.

Cowie ve meslektaşları yayınladıkları makalede “Kırmızı Liste çok halde taraflı” diyorlar: “henüz tüm kuşlar ve memeliler listeye dahil edilirken omurgasızların sırf epeyce küçük bir kısmı müdafaa ölçütlerine bakılırsa değerlendirildi… Birçok vakit örtülü kimi vakit de açık formda, memelilerin ve kuşların yok olma oranlarına dair değerlendirmelerin biyoçeşitliliğin tamamını yansıttığına ait bir var iseyımda bulunuluyor; bu var iseyım yalnızca omurgalıları merkez alan medya kuruluşları genelinde değil, hem de bir epeyce omurgalı odaklı bilim ve muhafaza kuruluşu nezdinde de kabul görüyor.”

Araştırmacılar, IUCN’nin paylaştığı sayılara nazaran, M.S. 1500’den bu yana kayıt altında olan göğüslü ve kuş tiplerinin yaklaşık yüzde 1,5’inin jenerasyonunun tükendiğini söz ediyorlar; bu oran, kitlesel yok oluş felaketleri içinde yaşanan ‘arka plan’ yok oluş oranından epey da uzak değil.

DURUM SANILANDAN DAHA MAKÛS

Buna rağmen IUCN tarafınca hesaba katılmayan omurgasız tükenişleriyle ilgili iddialara bakarak bir var iseyımda bulunduğumuzda, mevcut durum hayli daha berbat görünüyor.

Araştırmacılar IUCN sayılarında gözden kaçırılan büyük biyoçeşitlilik kaybı oranının altını çizmek için, eklembacaklılardan daha sonra omurgasız hayvanlar içinde en büyük ikinci canlı ailesini oluşturan yumuşakçalar üzerine odaklandılar; birebir vakitte, omurgasızlar, bilinen hayvan çeşitlerinin büyük çoğunluğunu temsil ediyordu (bazı bilim insanları yüzde 97’ye kadar ulaştığını düşünüyor).

Bilim insanları, omurgasız nüfusundaki düşüşü inceleyen daha evvelki bir dizi çalışmadan sağlanan ‘cesur’ varsayımlara dayanarak, M.S. 1500’den beridir Dünya’da bilinen yaklaşık 2 milyon bitki ve hayvan çeşidinin yüzde 7,5 ilâ 13’ünün jenerasyonunun tükenmiş olabileceğini öne sürüyorlar. Bu, IUCN’nin kabul ettiğinden daha büyük bir yok oluş bilançosu. Cowie, “Omurgasızların [yok oluş listesine] dahil edilmesi, nitekim de dünya tarihinde yaşanan altıncı kitlesel yok oluşun başlangıcına tanıklık ettiğimizi teyit etmenin anahtarıydı” diyor.

tıpkı vakitte, nereye baktığınıza bağlı olarak, kimi tiplerin yaşadığımız krizde başkalarından daha uygun performans gösterdiğine işaret eden araştırmacılar, denizlerde yaşayan cinslerde ve bitkilerde görülen yok oluşun, çabucak hemen bir hayli kara hayvanında rastladığımız yok oluş oranı kadar vahim görünmediğine dikkat çekiyorlar.

Yanı sıra, araştırmacılar, IUCN Kırmızı Listesi tarafınca şu ana dek önerilen belli yok oluş oranlarının, biyolojik çeşitlilikte yaşanan kaybın tam bir imajını gözler önüne seren bir tablo olmadığını tabir ediyorlar.

Araştırma muharrirleri, “Özellikle de karada yaşayan omurgasızlarda görülen soy tükenişi oranları, art plandaki yok oluş oranlarından fazlaca daha yüksek” diyorlar: “beraberinde, mevcut yok oluş oranlarını saptamak emeliyle IUCN Kırmızı Liste soy tükenişi datalarının kullanılmasının, kaçınılmaz biçimde kuşlar, memeliler ve tahminen de amfibiler hariç, oranların dramatik boyutlarda olduğunun öngörülememesine niye olduğunu ortaya koyuyoruz.”

SONU BİLİNMEYEN BİR PERİYODA GİRDİK

Araştırmacılar bu tehlikeli eğilimlerin durdurulup durdurulamayacağı konusunda rastgele bir karşılığa sahip değiller. bir daha de krizi inkâr etmenin ya da ona uygun biçimde davranmanın ahlaki sorumluluğumuzun ortadan kaldırılması manasına geldiğinin altını çiziyorlar ve bilim insanlarını ve tabiat korumacıları, biyoçeşitlilik krizini öne çıkarmayı ve insanların biyoçeşitliliğe karşı doğuştan gelen takdirini beslemeyi sürdürmeye çağırıyorlar.

Başka yandan, günümüzde jenerasyonu tükenmekte olan cinslerin tamamını kurtaramayacağımızı da vurguluyorlar; ne var ki, dikkatli ve acele formda hareket edersek, en azından büyük kısmını muhafazayı ve gelecek jenerasyonlar için bunları kayıt altına almayı başarabiliriz.

Araştırmacılar, “Koruma alanında çalışan biyologlar ve müdafaa kuruluşları, temelde tehdit altında bulunan kuşlara ve memelilere odaklanarak, aksi takdirde kimi tiplerin yaşayacağı soy tükenişinden kurtulabilmeleri için ellerinden geleni yapıyorlar” diye izah ediyorlar: “Biyoçeşitlilik alanında çalışan bilim insanları, tahminen de krizi duyurmak için gösterdikleri eforlar yardımıyla, günümüzde var olan global biyoçeşitliliğin kıymetli bir bileşeninin yabanî tabiatta korunabilmesi ve yırtıcı tabiatta kaybolacak tiplerin büyük kısmının gelecek kuşakların incelemesi ve şaşkınlıkla bakması için en azından müzelerde koruma edilmesi yolunda birtakım muvaffakiyetler elde edebilirler.”

Araştırmanın detayları Biological Reviews mecmuasında yayınlandı.


Yazının yepyenisi Science Alert sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
 
Üst