bencede
New member
Amalyah Hart
Bilim insanları, insanların niye Güney Pasifik’te dağınık biçimdeki binlerce adayı kolonileştirdiğini izah eden bir delile ulaşmış olabileceklerini düşünüyorlar. Ve bu ispat, Papua Yeni Gine’ye bağlı (PNG) küçük bir adada gömülü biçimde bulunan bir çömlek kesimine dayanıyor.
Pasifik Adaları’ndaki yerleşimciler, insanlığın en destansı göç öykülerinden birine sahiptir. ‘Lapita’ ismi verilen atalarla ilişkili bir kültür kümesi, sadece üç bin yıl ortasında Dünya yüzeyinin üçte birine yayılarak gezegenimizdeki en ücra kara kesimlerinden bir kısmına ulaştı.
DÜNYA’NIN UCUNA SEYAHAT
Atalardan kalma bu Pasifik Adaları kümelerinin, yola devam ederken kendileriyle bir arada Avustronezya* lisanları, domuzlar, köpekler ve tavuklar üzere yeni evcil hayvan cinsleri ile kendine has bir çömlek çeşidini taşıdığı düşünülüyor.
Nature Ecology and Evolution isimli mecmuada yayınlanan yeni çalışmanın baş araştırmacısı olan Ben Shaw, “Uzun vakitten beridir Lapita kümelerinin Papua Yeni Gine’nin büyük kısmından uzak durduğu düşünülüyordu, çünkü orada aslına bakarsanız [başka] beşerler yaşıyorlardı” diyor. Öte yandan, yeni araştırmanın da gözler önüne serdiği üzere, bu daima bu biçimde değildi.
Brooker Adası, Güney Pasifik’i oluşturan adalar zincirinde birinci adımlardan biri olan Papua Yeni Gine’nin güney ucuna yakın bir yerde denize gerçek uzanan küçük bir kara modülü. Araştırmacıların aktardığı kadarıyla, ‘Gutunka’ isimli arkeolojik hafriyat alanı, dünyanın en çok biyolojik çeşitlilik barındıran deniz ekosistemlerinden biri olan adadaki etkileyici bir lagünün kenarında, kuzeye bakan bir koyda bulunuyor.
FARKLI KÜLTÜREL KALINTILAR BİR ORTADA BULUNDU
2018 ve 2019 senelerında büyük bir hassasiyetle kazılan antik yerleşimin en eski katmanları, domuzlar, köpekler ve sıçanlar da dahil olmak üzere, bahsi geçen tipleri içeren bir küme hayvanın kemiklerini barındırıyordu. Nature Ecology and Evolution mecmuasında yayınlanan yeni araştırmada belirtildiğı üzere, çabucak sonrasında açılan katmanlar, dışardan gelen obsidyen, dövme ile kontaklı bıçaklar ve başkalarından farklı özellikler taşıyan kaplar dahil olmak üzere, Lapita kültürüne has varlıklı bir çömlek ve araç-gereç karışımını ortaya çıkardı.
Araştırmacılar, başlangıç etabında daha karmaşık bir maddi kültüre dair ögelerin ve beslenmek hedefiyle deniz kaplumbağalarının daha ağır bir biçimde avlanmasının da gösterdiği üzere, Lapita halkının körfezde daha kalıcı bir üs kurmadan evvel ortada bir ziyaret gayesiyle gelmiş olabileceğine inanıyorlar. Shaw, “Lapita kültürel kümeleri, neredeyse 3 bin yıl evvel Vanuatu üzere uzak Pasifik adalarına ayak basan birinci insanlardı” diyor: “Buna rağmen, insanların en az 50 bin yıldan beridir yaşamakta olduğu Papua Yeni Gine’de, Lapita yayılımının vakit içindeması ve kapsamı tam olarak anlaşılamıyor.”
İNSANLIK TARİHİNDEKİ EN BÜYÜK GÖÇLERDEN BİRİ
Shaw, yaptıkları yeni keşfin, Lapita halkının niye 3 bin yıl evvel Pasifik adalarını kolonileştirdiğini izah ettiğini söylüyor: Papua Yeni Gine’de yaşayan yerli halkla gerçekleşen temasın göç rotalarını etkilemiş ve toplulukların bir ortaya geldiği, birbiriyle etkileşime girdiği ve büyük ihtimalle ortalarında sorun çıktığı vakit içinderda bir adadan başkasına geçmelerine yol açmış olabileceğini savunuyor.
“Bu, insanlık tarihli en büyük göçlerden biri ve en sonunda göçün niye gerçekleşmiş olabileceğini ve niye o devir içerisinde yaşandığını açıklamaya imkan sağlayan ispatlar mevcut” diyor. Shaw, keşfin büyük bir bahtın yapıtı olduğunu lisana getiriyor: “Bunun ehemmiyet taşıyan bir alan olacağını gösteren hiç bir emare yoktu; araştırdığımız alanlarda sıklıkla önümüzü görmeksizin ilerliyorduk, bu yüzden samanlıktaki meşhur iğneyi bulmak üzere bir şeydi.”
birebir vakitte, Shaw, keşfin anahtarının lokal halkla iş birliği yapmak olduğunu ve bundan ötürü Brooker Adası halkının, makalelerinde ‘kıdemli yazar’ olarak nitelendirildiğini vurguluyor. “İyi talihimizin büyük kısmı kültürel bilgiden kaynaklanıyordu ve lokal halkla yürüttüğümüz klasik topraklarıyla ilgili araştırmalarımızda dürüstlüğe ve şeffaflığa dayanan kuvvetli bir ilgi kurduk” diyor: “Onların açık müsaadeleri olmaksızın, bunun üzere bir araştırma mümkün olmazdı.”
*Avustronezya lisanları, Güneydoğu Asya, Tayvan, Okyanusya ve Madagaskar’da konuşulan, yeryüzündeki en büyük temel lisan ailelerinden biridir. Avustronezyalılar olarak isimlendirilen ve 386 milyondan fazlaca konuşanı olan lisan ailesi, bu açıdan dünyanın en büyük beşinci lisan ailesidir.
Yazının yepyenisi Cosmos Magazine sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Bilim insanları, insanların niye Güney Pasifik’te dağınık biçimdeki binlerce adayı kolonileştirdiğini izah eden bir delile ulaşmış olabileceklerini düşünüyorlar. Ve bu ispat, Papua Yeni Gine’ye bağlı (PNG) küçük bir adada gömülü biçimde bulunan bir çömlek kesimine dayanıyor.
Pasifik Adaları’ndaki yerleşimciler, insanlığın en destansı göç öykülerinden birine sahiptir. ‘Lapita’ ismi verilen atalarla ilişkili bir kültür kümesi, sadece üç bin yıl ortasında Dünya yüzeyinin üçte birine yayılarak gezegenimizdeki en ücra kara kesimlerinden bir kısmına ulaştı.
DÜNYA’NIN UCUNA SEYAHAT
Atalardan kalma bu Pasifik Adaları kümelerinin, yola devam ederken kendileriyle bir arada Avustronezya* lisanları, domuzlar, köpekler ve tavuklar üzere yeni evcil hayvan cinsleri ile kendine has bir çömlek çeşidini taşıdığı düşünülüyor.
Nature Ecology and Evolution isimli mecmuada yayınlanan yeni çalışmanın baş araştırmacısı olan Ben Shaw, “Uzun vakitten beridir Lapita kümelerinin Papua Yeni Gine’nin büyük kısmından uzak durduğu düşünülüyordu, çünkü orada aslına bakarsanız [başka] beşerler yaşıyorlardı” diyor. Öte yandan, yeni araştırmanın da gözler önüne serdiği üzere, bu daima bu biçimde değildi.
Brooker Adası, Güney Pasifik’i oluşturan adalar zincirinde birinci adımlardan biri olan Papua Yeni Gine’nin güney ucuna yakın bir yerde denize gerçek uzanan küçük bir kara modülü. Araştırmacıların aktardığı kadarıyla, ‘Gutunka’ isimli arkeolojik hafriyat alanı, dünyanın en çok biyolojik çeşitlilik barındıran deniz ekosistemlerinden biri olan adadaki etkileyici bir lagünün kenarında, kuzeye bakan bir koyda bulunuyor.
FARKLI KÜLTÜREL KALINTILAR BİR ORTADA BULUNDU
2018 ve 2019 senelerında büyük bir hassasiyetle kazılan antik yerleşimin en eski katmanları, domuzlar, köpekler ve sıçanlar da dahil olmak üzere, bahsi geçen tipleri içeren bir küme hayvanın kemiklerini barındırıyordu. Nature Ecology and Evolution mecmuasında yayınlanan yeni araştırmada belirtildiğı üzere, çabucak sonrasında açılan katmanlar, dışardan gelen obsidyen, dövme ile kontaklı bıçaklar ve başkalarından farklı özellikler taşıyan kaplar dahil olmak üzere, Lapita kültürüne has varlıklı bir çömlek ve araç-gereç karışımını ortaya çıkardı.
Araştırmacılar, başlangıç etabında daha karmaşık bir maddi kültüre dair ögelerin ve beslenmek hedefiyle deniz kaplumbağalarının daha ağır bir biçimde avlanmasının da gösterdiği üzere, Lapita halkının körfezde daha kalıcı bir üs kurmadan evvel ortada bir ziyaret gayesiyle gelmiş olabileceğine inanıyorlar. Shaw, “Lapita kültürel kümeleri, neredeyse 3 bin yıl evvel Vanuatu üzere uzak Pasifik adalarına ayak basan birinci insanlardı” diyor: “Buna rağmen, insanların en az 50 bin yıldan beridir yaşamakta olduğu Papua Yeni Gine’de, Lapita yayılımının vakit içindeması ve kapsamı tam olarak anlaşılamıyor.”
İNSANLIK TARİHİNDEKİ EN BÜYÜK GÖÇLERDEN BİRİ
Shaw, yaptıkları yeni keşfin, Lapita halkının niye 3 bin yıl evvel Pasifik adalarını kolonileştirdiğini izah ettiğini söylüyor: Papua Yeni Gine’de yaşayan yerli halkla gerçekleşen temasın göç rotalarını etkilemiş ve toplulukların bir ortaya geldiği, birbiriyle etkileşime girdiği ve büyük ihtimalle ortalarında sorun çıktığı vakit içinderda bir adadan başkasına geçmelerine yol açmış olabileceğini savunuyor.
“Bu, insanlık tarihli en büyük göçlerden biri ve en sonunda göçün niye gerçekleşmiş olabileceğini ve niye o devir içerisinde yaşandığını açıklamaya imkan sağlayan ispatlar mevcut” diyor. Shaw, keşfin büyük bir bahtın yapıtı olduğunu lisana getiriyor: “Bunun ehemmiyet taşıyan bir alan olacağını gösteren hiç bir emare yoktu; araştırdığımız alanlarda sıklıkla önümüzü görmeksizin ilerliyorduk, bu yüzden samanlıktaki meşhur iğneyi bulmak üzere bir şeydi.”
birebir vakitte, Shaw, keşfin anahtarının lokal halkla iş birliği yapmak olduğunu ve bundan ötürü Brooker Adası halkının, makalelerinde ‘kıdemli yazar’ olarak nitelendirildiğini vurguluyor. “İyi talihimizin büyük kısmı kültürel bilgiden kaynaklanıyordu ve lokal halkla yürüttüğümüz klasik topraklarıyla ilgili araştırmalarımızda dürüstlüğe ve şeffaflığa dayanan kuvvetli bir ilgi kurduk” diyor: “Onların açık müsaadeleri olmaksızın, bunun üzere bir araştırma mümkün olmazdı.”
*Avustronezya lisanları, Güneydoğu Asya, Tayvan, Okyanusya ve Madagaskar’da konuşulan, yeryüzündeki en büyük temel lisan ailelerinden biridir. Avustronezyalılar olarak isimlendirilen ve 386 milyondan fazlaca konuşanı olan lisan ailesi, bu açıdan dünyanın en büyük beşinci lisan ailesidir.
Yazının yepyenisi Cosmos Magazine sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)