bencede
New member
Natasha Gilbert
Nature mecmuasında yayınlanan bir araştırmada aktarıldığı kadarıyla, gelecek 50 yıl ortasında iklim değişikliği, başka memelilere virüs bulaştıran 15 binden çok yeni göğüslü tipi içeren hadiseleri tetikleyebilir. Bahsi geçen, global ısınmanın yaban hayatı yaşam alanlarını hangi halde değiştireceğini, bunun patojenleri bulaştırabilecek tipler ortası müsabakaları nasıl artıracağını ve virüslerin tipler içinde kaç sefer sıçrayacağını önbakılırsan birinci araştırmalardan biri.
bir epey araştırmacı, Covid-19 global salgınının büyük ihtimalle yeni bir korona virüsünün yırtıcı hayvanlardan insanlara ‘zoonotik’ yollarla geçmesiyle başladığını tabir ediyor. Yeni araştırma, cinsler içinde geçiş yapan virüslerde öngörülen bir artışın daha fazla salgını tetikleyebileceği ve hem insan tıpkı vakitte hayvan sıhhati açısından önemli bir tehdit oluşturabileceği konusunda bizleri uyarıyor; birebir vakitte, hükümetlerin ve sıhhat kuruluşlarının patojen takibi alanında yatırım yapmaları ve sıhhat altyapısını iyileştirmeleri için daha fazla sebep ortaya koyuyor.
University College London’da ekosistemler ve insan sıhhati içindeki etkileşimleri modelleyen ve araştırmaya dahil olmayan Kate Jones, araştırmanın “bir daha sonraki global salgında, iklim ve arazi kullanmasına dair gelecekte yaşanacak değişimlerin ortaya koyacağı riskleri fark etmede hayati değere sahip bir birinci adım olduğunu” lisana getiriyor. Araştırma, yeni virüs bulaşmalarının büyük kısmının, sıcaklıklar yükseldikçe cinslerin daha serin yerlerde toplanmasıyla yaşanacağını öngörüyor. Ve bu durumun, bilhassa batı Afrika’daki Sahel, Hindistan ve Endonezya da dahil olmak üzere beşerler tarafınca ağır olarak işgal edilen Afrika ve Asya bölgelerinde ve ayrıyeten yüksek irtifalardaki cins bakımından güçlü olan ekosistemlerde gözlemleneceğini savunuyor. Araştırma, gezegenimizin bu yüz yıl içerisinde -kimi iklim tahlillerinin öngördüğü bir gelecek bağlamında- Sanayi Periyodu öncesi sıcaklıkların üzerinde 2 santigrat dereceden çok ısınmayacağını var iseyarsak, cinsler içindeki birinci toplanmaların sayısının 2070 yılına dek iki katına çıkacağını ve ‘virüs bulaşma merkezleri’ ortaya çıkaracağını kaydediyor.
Washington DC’de bulunan Georgetown Üniversitesi’nde hastalık ekolojisti ve araştırmanın ortak müellifi olan Gregory Albery, “Bu araştırma, bizlere önümüzdeki on yılların sadece daha sıcak değil, bununla birlikte daha fazla hastalıkla dolu olacağına ait tartışılmaz deliller sunuyor” diyor.
MODELLEMEDEKİ ZAHMETLER
Albery ve meslektaşları, iddialar yürütmek maksadıyla beş yıllık bir vakit zarfında modeller geliştirerek test ettiler ve simülasyonlar gerçekleştirdiler. İnsan sıhhatiyle irtibatları niçiniyle memeliler üzerine odaklanarak çeşitli iklim değişikliği senaryoları kapsamında virüs bulaşma ve tıp dağılımı modellerini birleştirdiler.
Araştırma takımı, gezegen ısınmayı sürdürürken memelilerin daha yaşanabilir habitatlar bulmak doğrultusunda nereye hakikat hareket edeceklerini iddia etmek gayesiyle bir cins dağılım modeli yarattı. Virüs bulaşma modeli, habitatları değiştikçe tiplerin nerelerde bir ortaya gelebileceğini ve evrimsel bağlamda ne kadar yakından bağlantılı olduklarını (zira virüslerin irtibatlı tipler içinde bulaşma ihtimali daha yüksektir) dikkate alarak, bir virüsün cinsler içinde birinci sefer sıçrama mümkünlüğünü öngörüyor.
İspanya’daki Alcalá Üniversitesi’nde global değişim ekolojisti olan Ignacio Morales-Castilla, buna benzeri öngörü denemelerinin kimi birtakım gerçekçi olmayan var iseyımlar içermesi gerektiğine işaret etmesine rağmen, bu modellemenin “teknik açıdan kusursuz” göründüğünü söz ediyor. birebir vakitte, araştırmanın genişlik ve kapsamının ve dünyanın hangi bölgelerinin en çok tehdit altında olabileceğini belirleme marifetinin “bariz halde öne çıktığını” kelamlarına ekliyor.
Araştırmacıların üzerinde çalışması gereken var iseyımlardan biri, iklim değişirken çeşitlerin ne kadar uzak ve geniş bir alana yayılacağı idi. Ne var ki, memelilerin bölgesel şartlara ahenk sağlayıp sağlayamayacağı ya da bölgelerdeki mahzurları fizikî olarak aşıp aşamayacağı üzere etkenlerin kestirim edilmesi güç bir işti.
Araştırma, bu etkenler her ne olursa olsun, virüs bulaşına dahil olması öngörülen memelilerden birinin yarasa olduğunu ortaya çıkardı. Covid-19’un ortaya çıkışında rol oynadığı düşünülen yarasalar, âlâ bilinen virüs depolarıdır ve tüm göğüslü nüfusunun yaklaşık yüzde 20’sini oluştururlar. Araştırma grubu, yarasaların uçabilmeleri sebebiyle hayat alanlarını değiştirmelerinin önündeki rastgele bir mani olması ihtimalinin bulunmadığını kelamlarına ekliyor.
İNSANLARA BULAŞIR MI?
Jones çalışmayı takdir etse de insan sıhhatine dair tesirlerini tartışırken dikkatli olmaya çağırıyor. “Memelilerden insanlara viral sıçrama riskini varsayım etmek daha güç; çünkü bu bulaşmalar karmaşık bir ekoloji ve insan sosyoekonomisi ortamında meydana geliyor” diyor. Sıhhat hizmetlerine yapılan yatırımların artması ya da şaşırtan bir biçimde insanları enfekte etmeyen bir virüs de dahil olmak üzere, bir hayli etken, insan sıhhatine yönelik tehdidi azaltabilir, diye ekliyor.
Buna rağmen, araştırmacılar, boşa harcanacak vaktimizin olmadığını belirtiyorlar. Dünya, daha şimdiden Sanayi Devri öncesi sıcaklıkların üzerinde 1 santigrat dereceden çok ısındı ve bu durum, cinslerin göç etmesini ve hastalıkları birbirlerine bulaştırmasını tetikliyor. Albery, “En âlâ iklim değişikliği senaryolarında bile bu olay gerçekleşiyor ve önlenemiyor” diyor.
bir daha de Albery ve Georgetown Üniversitesi’nde global değişim biyoloğu olan araştırma ortak müellifi Colin Carlson, hastalıkların bulaşmasında bir seviyeye kadar artışın kaçınılmaz bulunmasına rağmen, bunun reaksiyonsuz kalmak için bir mazeret olmadığını söz ediyor. Araştırmacılar, hükümetleri ve milletlerarası toplumu, bilhassa de güneydoğu Asya üzere geleceğin çok sıcak bölgelerinde, yırtıcı hayvanların ve zoonotik hastalıkların takibini ve gözlemlenmesini artırmaya çağırıyorlar. Sıhhat altyapısının iyileştirilmesinin de mutlak bir gereklilik olduğunu lisana getiriyorlar.
Beşerler global ısınmaya karşı hazırlanmaya ve ahenk sağlamaya başladıkça, gayretlerin büyük kısmı ormansızlaşmayı durdurmak ya da kıyı setlerini güçlendirmek üzere faaliyetlere odaklanacak. Bunun bir arada, Carlson şunu belirtiyor: “Salgına hazırlık ve hastalık izleme süreçleri de iklim değişikliğine ahenk sağlıyor.”
Yazının özgünü Nature sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Nature mecmuasında yayınlanan bir araştırmada aktarıldığı kadarıyla, gelecek 50 yıl ortasında iklim değişikliği, başka memelilere virüs bulaştıran 15 binden çok yeni göğüslü tipi içeren hadiseleri tetikleyebilir. Bahsi geçen, global ısınmanın yaban hayatı yaşam alanlarını hangi halde değiştireceğini, bunun patojenleri bulaştırabilecek tipler ortası müsabakaları nasıl artıracağını ve virüslerin tipler içinde kaç sefer sıçrayacağını önbakılırsan birinci araştırmalardan biri.
bir epey araştırmacı, Covid-19 global salgınının büyük ihtimalle yeni bir korona virüsünün yırtıcı hayvanlardan insanlara ‘zoonotik’ yollarla geçmesiyle başladığını tabir ediyor. Yeni araştırma, cinsler içinde geçiş yapan virüslerde öngörülen bir artışın daha fazla salgını tetikleyebileceği ve hem insan tıpkı vakitte hayvan sıhhati açısından önemli bir tehdit oluşturabileceği konusunda bizleri uyarıyor; birebir vakitte, hükümetlerin ve sıhhat kuruluşlarının patojen takibi alanında yatırım yapmaları ve sıhhat altyapısını iyileştirmeleri için daha fazla sebep ortaya koyuyor.
University College London’da ekosistemler ve insan sıhhati içindeki etkileşimleri modelleyen ve araştırmaya dahil olmayan Kate Jones, araştırmanın “bir daha sonraki global salgında, iklim ve arazi kullanmasına dair gelecekte yaşanacak değişimlerin ortaya koyacağı riskleri fark etmede hayati değere sahip bir birinci adım olduğunu” lisana getiriyor. Araştırma, yeni virüs bulaşmalarının büyük kısmının, sıcaklıklar yükseldikçe cinslerin daha serin yerlerde toplanmasıyla yaşanacağını öngörüyor. Ve bu durumun, bilhassa batı Afrika’daki Sahel, Hindistan ve Endonezya da dahil olmak üzere beşerler tarafınca ağır olarak işgal edilen Afrika ve Asya bölgelerinde ve ayrıyeten yüksek irtifalardaki cins bakımından güçlü olan ekosistemlerde gözlemleneceğini savunuyor. Araştırma, gezegenimizin bu yüz yıl içerisinde -kimi iklim tahlillerinin öngördüğü bir gelecek bağlamında- Sanayi Periyodu öncesi sıcaklıkların üzerinde 2 santigrat dereceden çok ısınmayacağını var iseyarsak, cinsler içindeki birinci toplanmaların sayısının 2070 yılına dek iki katına çıkacağını ve ‘virüs bulaşma merkezleri’ ortaya çıkaracağını kaydediyor.
Washington DC’de bulunan Georgetown Üniversitesi’nde hastalık ekolojisti ve araştırmanın ortak müellifi olan Gregory Albery, “Bu araştırma, bizlere önümüzdeki on yılların sadece daha sıcak değil, bununla birlikte daha fazla hastalıkla dolu olacağına ait tartışılmaz deliller sunuyor” diyor.
MODELLEMEDEKİ ZAHMETLER
Albery ve meslektaşları, iddialar yürütmek maksadıyla beş yıllık bir vakit zarfında modeller geliştirerek test ettiler ve simülasyonlar gerçekleştirdiler. İnsan sıhhatiyle irtibatları niçiniyle memeliler üzerine odaklanarak çeşitli iklim değişikliği senaryoları kapsamında virüs bulaşma ve tıp dağılımı modellerini birleştirdiler.
Araştırma takımı, gezegen ısınmayı sürdürürken memelilerin daha yaşanabilir habitatlar bulmak doğrultusunda nereye hakikat hareket edeceklerini iddia etmek gayesiyle bir cins dağılım modeli yarattı. Virüs bulaşma modeli, habitatları değiştikçe tiplerin nerelerde bir ortaya gelebileceğini ve evrimsel bağlamda ne kadar yakından bağlantılı olduklarını (zira virüslerin irtibatlı tipler içinde bulaşma ihtimali daha yüksektir) dikkate alarak, bir virüsün cinsler içinde birinci sefer sıçrama mümkünlüğünü öngörüyor.
İspanya’daki Alcalá Üniversitesi’nde global değişim ekolojisti olan Ignacio Morales-Castilla, buna benzeri öngörü denemelerinin kimi birtakım gerçekçi olmayan var iseyımlar içermesi gerektiğine işaret etmesine rağmen, bu modellemenin “teknik açıdan kusursuz” göründüğünü söz ediyor. birebir vakitte, araştırmanın genişlik ve kapsamının ve dünyanın hangi bölgelerinin en çok tehdit altında olabileceğini belirleme marifetinin “bariz halde öne çıktığını” kelamlarına ekliyor.
Araştırmacıların üzerinde çalışması gereken var iseyımlardan biri, iklim değişirken çeşitlerin ne kadar uzak ve geniş bir alana yayılacağı idi. Ne var ki, memelilerin bölgesel şartlara ahenk sağlayıp sağlayamayacağı ya da bölgelerdeki mahzurları fizikî olarak aşıp aşamayacağı üzere etkenlerin kestirim edilmesi güç bir işti.
Araştırma, bu etkenler her ne olursa olsun, virüs bulaşına dahil olması öngörülen memelilerden birinin yarasa olduğunu ortaya çıkardı. Covid-19’un ortaya çıkışında rol oynadığı düşünülen yarasalar, âlâ bilinen virüs depolarıdır ve tüm göğüslü nüfusunun yaklaşık yüzde 20’sini oluştururlar. Araştırma grubu, yarasaların uçabilmeleri sebebiyle hayat alanlarını değiştirmelerinin önündeki rastgele bir mani olması ihtimalinin bulunmadığını kelamlarına ekliyor.
İNSANLARA BULAŞIR MI?
Jones çalışmayı takdir etse de insan sıhhatine dair tesirlerini tartışırken dikkatli olmaya çağırıyor. “Memelilerden insanlara viral sıçrama riskini varsayım etmek daha güç; çünkü bu bulaşmalar karmaşık bir ekoloji ve insan sosyoekonomisi ortamında meydana geliyor” diyor. Sıhhat hizmetlerine yapılan yatırımların artması ya da şaşırtan bir biçimde insanları enfekte etmeyen bir virüs de dahil olmak üzere, bir hayli etken, insan sıhhatine yönelik tehdidi azaltabilir, diye ekliyor.
Buna rağmen, araştırmacılar, boşa harcanacak vaktimizin olmadığını belirtiyorlar. Dünya, daha şimdiden Sanayi Devri öncesi sıcaklıkların üzerinde 1 santigrat dereceden çok ısındı ve bu durum, cinslerin göç etmesini ve hastalıkları birbirlerine bulaştırmasını tetikliyor. Albery, “En âlâ iklim değişikliği senaryolarında bile bu olay gerçekleşiyor ve önlenemiyor” diyor.
bir daha de Albery ve Georgetown Üniversitesi’nde global değişim biyoloğu olan araştırma ortak müellifi Colin Carlson, hastalıkların bulaşmasında bir seviyeye kadar artışın kaçınılmaz bulunmasına rağmen, bunun reaksiyonsuz kalmak için bir mazeret olmadığını söz ediyor. Araştırmacılar, hükümetleri ve milletlerarası toplumu, bilhassa de güneydoğu Asya üzere geleceğin çok sıcak bölgelerinde, yırtıcı hayvanların ve zoonotik hastalıkların takibini ve gözlemlenmesini artırmaya çağırıyorlar. Sıhhat altyapısının iyileştirilmesinin de mutlak bir gereklilik olduğunu lisana getiriyorlar.
Beşerler global ısınmaya karşı hazırlanmaya ve ahenk sağlamaya başladıkça, gayretlerin büyük kısmı ormansızlaşmayı durdurmak ya da kıyı setlerini güçlendirmek üzere faaliyetlere odaklanacak. Bunun bir arada, Carlson şunu belirtiyor: “Salgına hazırlık ve hastalık izleme süreçleri de iklim değişikliğine ahenk sağlıyor.”
Yazının özgünü Nature sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)