Anayasa Mahkemesi (AYM) Lideri Zühtü Arslan, anayasa ve kanunların yorumlanmasında, ideoloji ve hak eksenli yaklaşımların bulunduğunu tabir ederek, Anayasa Mahkemesinin, bilhassa 2012’den daha sonra istikametini “hak eksenli” yaklaşıma çevirdiğini söylemiş oldu.
Anayasa Mahkemesi 10. Yaz Okulu Programı kapsamında, Yüksek Mahkemenin konferans salonunda, “Temel Hak ve Özgürlüklerin Korunması Bağlamında Anayasanın Yorumlanması” temalı aktiflik düzenlendi. Aktifliğin açılışında konuşan Anayasa Mahkemesi Lideri Arslan, temel hakların korunmasında yorumun değerine işaret ederek, Anayasa Mahkemelerinin, temel hak ve özgürlükleri korurken yaptıkları işin de denetledikleri normları, süreçleri yorumlamak ve uygulamak olduğunu söylemiş oldu.
“YARGISAL PARADİGMALAR KIYMET TAŞIYOR”
Anayasa ve kanunların yorumlanmasının, temel hak ve özgürlüklerin korunması bakımından son derece belirleyici olduğunu belirten Arslan, “Hemen her mahkeme, yorum formlarından birini, birkaçını, kimi vakit hepsini kullanarak kararlar veriyor. Lakin kanaatimce, bu yorum biçimlerinden çok, yorumun ortasında gerçekleştiği yargısal paradigmalar ehemmiyet taşıyor.” dedi.
“ESAS OLAN ÖZGÜRLÜKLERİN KORUNMASIDIR”
Bu mevzudaki iki temel paradigmayı, “ideoloji eksenli” ve “hak eksenli” yaklaşım olarak niteleyen Arslan, şöyleki devam etti:
“Hak eksenli yaklaşıma nazaran, temel olan, özgürlüklerin korunmasıdır, yorumun özgürlükler lehine yapılmasıdır. Bir çatışma kelam konusu olduğunda, temel birtakım prensiplerle somut sınırlar ve özgürlükler çatıştığında, şayet yorumu özgürlükler lehine yapıyorsanız hak eksenli yaklaşımı benimsiyorsunuz demektir. Türk Anayasa Mahkemesi, bilhassa kişisel müracaatın kabulünden daha sonra, 2012 yılından daha sonra ideoloji eksenli yaklaşımdan, istikametini hak eksenli yaklaşıma gerçek çevirmiştir, hem norm kontrolünde tıpkı vakitte ferdî müracaatta hak eksenli yaklaşımı benimseyen, onu yansıtan kararlar vermeye başlamıştır.”
AYM İPTALİNİ HATIRLATTI
Türkiye’de muhakkak bir devirde, “başörtüsü yasağı” olarak bilinen temel hak ve özgürlüklerle ilgili epey kıymetli bir problemin yaşandığını söyleyen Arslan, başörtüsü taktıkları için öğrencilerin üniversiteden uzaklaştırılabildiklerini hatırlattı. Bu yaklaşım niçiniyle öğrencilerin eğitim imkanlarının ellerinden alındığını belirten Arslan, bunu ortadan kaldırmaya yönelik yapılan düzenlemelerin daha evvel Anayasa Mahkemesi tarafınca “laiklik prensibiyle bağdaşmayacağı” sebebi öne sürülerek geri çevrildiğini söylemiş oldu.
Zühtü Arslan, o periyot Yüksek Mahkemenin, hayli daha ileri bir adım atarak, başörtüsünün üniversitelerde hür bırakılmasına yönelik, TBMM’den büyük bir sıklıkla geçirilen anayasa değişikliğini de denetlediğini ve iptal ettiğini anlattı. Arslan, “Gerekçe birebir, ‘Laikliğe ters bir anayasa değişikliği kelam konusu olamaz, üniversitelerde başörtüsünü hür bırakmaya yönelik bir anayasa değişikliği de rastgele bir kanun üzere anayasanın laiklik unsuruna terstir.’ dedi ve iptal etti.” biçiminde konuştu.
İdeoloji eksenli yaklaşımla yapılan yorumlar kararında, Türkiye’de uzun mühlet üniversitelerde başörtülü eğitim görme imkanının ortadan kaldırıldığını söyleyen Arslan, toplumsal, siyasal kuralların değişmesiyle bu yasağın gevşediğini aktardı.
“HERKESE HAKKINI VERMEK ADALETİN GEREĞİDİR”
Anayasa Mahkemesi Lideri Zühtü Arslan, başörtüsü niçiniyle duruşmaya alınmadığı için ferdi müracaatta bulunan ve Anayasa Mahkemesinin 2014’te “ihlal” verdiği Tuğba Arslan sonucuna da hatırlattı. Anayasa Mahkemesinin, çatışan haklar konusunda pek hayli kriteri göz önünde bulundurarak karar aldığını belirten Arslan, şu biçimde devam etti:
“Burada da bize düşen adaleti sağlamak. Zira adalet, asırlar evvel Mevlana’nın dediği üzere ‘Her şeyi yerli yerine koymaktır.’ Adalet, ağaca su vermektir, adaletsizlik dikene su vermektir. Yani tıpkı suyu ağaca verdiğinizde adalet gerçekleşir, dikene verdiğinizde adaletsizlik gerçekleşir. O yüzden herkese hakkını vermek, teslim etmek anayasa yargısının ve anayasal adaletin gereğidir. Mahkemelerimiz de bunu yapmaya çalışıyor.”
Anayasa Mahkemesi 10. Yaz Okulu Programı kapsamında, Yüksek Mahkemenin konferans salonunda, “Temel Hak ve Özgürlüklerin Korunması Bağlamında Anayasanın Yorumlanması” temalı aktiflik düzenlendi. Aktifliğin açılışında konuşan Anayasa Mahkemesi Lideri Arslan, temel hakların korunmasında yorumun değerine işaret ederek, Anayasa Mahkemelerinin, temel hak ve özgürlükleri korurken yaptıkları işin de denetledikleri normları, süreçleri yorumlamak ve uygulamak olduğunu söylemiş oldu.
“YARGISAL PARADİGMALAR KIYMET TAŞIYOR”
Anayasa ve kanunların yorumlanmasının, temel hak ve özgürlüklerin korunması bakımından son derece belirleyici olduğunu belirten Arslan, “Hemen her mahkeme, yorum formlarından birini, birkaçını, kimi vakit hepsini kullanarak kararlar veriyor. Lakin kanaatimce, bu yorum biçimlerinden çok, yorumun ortasında gerçekleştiği yargısal paradigmalar ehemmiyet taşıyor.” dedi.
“ESAS OLAN ÖZGÜRLÜKLERİN KORUNMASIDIR”
Bu mevzudaki iki temel paradigmayı, “ideoloji eksenli” ve “hak eksenli” yaklaşım olarak niteleyen Arslan, şöyleki devam etti:
“Hak eksenli yaklaşıma nazaran, temel olan, özgürlüklerin korunmasıdır, yorumun özgürlükler lehine yapılmasıdır. Bir çatışma kelam konusu olduğunda, temel birtakım prensiplerle somut sınırlar ve özgürlükler çatıştığında, şayet yorumu özgürlükler lehine yapıyorsanız hak eksenli yaklaşımı benimsiyorsunuz demektir. Türk Anayasa Mahkemesi, bilhassa kişisel müracaatın kabulünden daha sonra, 2012 yılından daha sonra ideoloji eksenli yaklaşımdan, istikametini hak eksenli yaklaşıma gerçek çevirmiştir, hem norm kontrolünde tıpkı vakitte ferdî müracaatta hak eksenli yaklaşımı benimseyen, onu yansıtan kararlar vermeye başlamıştır.”
AYM İPTALİNİ HATIRLATTI
Türkiye’de muhakkak bir devirde, “başörtüsü yasağı” olarak bilinen temel hak ve özgürlüklerle ilgili epey kıymetli bir problemin yaşandığını söyleyen Arslan, başörtüsü taktıkları için öğrencilerin üniversiteden uzaklaştırılabildiklerini hatırlattı. Bu yaklaşım niçiniyle öğrencilerin eğitim imkanlarının ellerinden alındığını belirten Arslan, bunu ortadan kaldırmaya yönelik yapılan düzenlemelerin daha evvel Anayasa Mahkemesi tarafınca “laiklik prensibiyle bağdaşmayacağı” sebebi öne sürülerek geri çevrildiğini söylemiş oldu.
Zühtü Arslan, o periyot Yüksek Mahkemenin, hayli daha ileri bir adım atarak, başörtüsünün üniversitelerde hür bırakılmasına yönelik, TBMM’den büyük bir sıklıkla geçirilen anayasa değişikliğini de denetlediğini ve iptal ettiğini anlattı. Arslan, “Gerekçe birebir, ‘Laikliğe ters bir anayasa değişikliği kelam konusu olamaz, üniversitelerde başörtüsünü hür bırakmaya yönelik bir anayasa değişikliği de rastgele bir kanun üzere anayasanın laiklik unsuruna terstir.’ dedi ve iptal etti.” biçiminde konuştu.
İdeoloji eksenli yaklaşımla yapılan yorumlar kararında, Türkiye’de uzun mühlet üniversitelerde başörtülü eğitim görme imkanının ortadan kaldırıldığını söyleyen Arslan, toplumsal, siyasal kuralların değişmesiyle bu yasağın gevşediğini aktardı.
“HERKESE HAKKINI VERMEK ADALETİN GEREĞİDİR”
Anayasa Mahkemesi Lideri Zühtü Arslan, başörtüsü niçiniyle duruşmaya alınmadığı için ferdi müracaatta bulunan ve Anayasa Mahkemesinin 2014’te “ihlal” verdiği Tuğba Arslan sonucuna da hatırlattı. Anayasa Mahkemesinin, çatışan haklar konusunda pek hayli kriteri göz önünde bulundurarak karar aldığını belirten Arslan, şu biçimde devam etti:
“Burada da bize düşen adaleti sağlamak. Zira adalet, asırlar evvel Mevlana’nın dediği üzere ‘Her şeyi yerli yerine koymaktır.’ Adalet, ağaca su vermektir, adaletsizlik dikene su vermektir. Yani tıpkı suyu ağaca verdiğinizde adalet gerçekleşir, dikene verdiğinizde adaletsizlik gerçekleşir. O yüzden herkese hakkını vermek, teslim etmek anayasa yargısının ve anayasal adaletin gereğidir. Mahkemelerimiz de bunu yapmaya çalışıyor.”