‘Naim Palas’taki onuruna verilen ziyafetten daha sonra, Cumhurbaşkanı tekneye yine binerek Karşıyaka’ya gitmiştir. Halk tarafınca tezahüratlarla karşılanan Cumhurbaşkanı, ‘Kız Öğretmen Okulu’nu ziyaret etmiş, o gece yaşananları Cumhuriyet gazetesi şu biçimde yazmıştır:
“Dün akşam, Gazi Hazretleri Kız Öğretmen Okulu’nun konferans salonunda Selim Sırrı Bey’in öğrencilerinden Mualla Hanım ile birlikte oynadıkları bu hoş dansı seyretmiş ve epey övgüde bulunmuşlardır. Selim Sırrı Beyefendi, oyuna başlamadan evvel sahneye çıkarak Gazi Paşa’ya hitaben
‘Büyük kalpli, yüksek niyetli Gazi’miz! Siz yalnız kurtarıcı değilsiniz. Birebir vakit da bir yol göstericisi ve eğiticisin. Koca memleketi yok olmaktan kurtardınız; millete hayat hakkı verdiniz, hayatın yollarını gösterdiniz. Siz Türk milletinden bir medeniyet abidesi ortaya çıkarmak istediniz. Biz öğretmenler abidenin kolay birer emekçisi olmaktan gurur duyuyoruz’ dedikten daha sonra Mualla Hanım’la bir arada dans etmiş ve bir epeyce alkışlanmıştır. Gazi Paşa, ikinci sefer oynamasını istemiş, Selim Sırrı Beyefendi tekrar oynamıştır. Gazi Paşa devamında üstadı yanına çağırıp elini sıkmışlar ve kimi bilgiler aldıktan daha sonra demişler ki:
‘Hanımefendiler, Beyler! Selim Sırrı Beyefendi, zeybek oyununu canlandırırken ona uygar form vermiştir. Bu sanatkâr üstadın yapıtı hepimiz tarafınca kabul edilerek, ulusal ve toplumsal ömrümüzde yer tutacak kadar gelişmiş hoş bir biçimi almıştır. Artık Avrupalılara ‘Bizim de bir kusursuz ve hoş dansımız var! Diyebiliriz. Ve bu oyunu salonlarımızda, müsamerelerimizde oynayabiliriz. Zeybek dansı, her toplantı salonunda bayanla birlikte oynanabilir ve oynanmalıdır.’
Ve yine Selim Sırrı Bey’e dönerek ‘Yorulmadınızsa Mualla Hanım ile bir kere daha kent elbisesiyle oynadığınızı görmek isterim’ buyurmuşlardır.
Selim Sırrı Beyefendi üçüncü kez olarak oynamış ve daima alkışlarla sahniçin ayrılmıştır. Gazi paşa üstadın elini yine sıkmış, kendisini tebrik etmiş ‘Pek değerli bir eser sahnelediniz’ demiştir.”
O gecenin devamını ‘Anadolu Ajansı’nın 14 Ekim 1925 tarihindeki haberinde şöyleki yazmıştır:
“Dün gece, İzmir Kız Öğretmen Okulu’nda verilen şovda zeybek dansının bitiminden daha sonra, Cumhurbaşkanı geleceğin öğretmenlerini imtihan edeceğini bildirmiştir. Sorulacak sorular Belediye Lideri Aziz Beyefendi tarafınca hazırlanmıştır. Soruların birincisini Meclis Lideri Kazım Paşa ve ikincisini Ordu müfettişi Fahrettin Paşa, üçüncüsünü de Vali sormuştur. Sorulara öğrenciler tarafınca uygun yanıtlar verilmiş ve devamında Gazi Paşa verilen yanıtlardan etkilendiğini belirtmiş ve soruları şöyle yine etmiş açıklamıştır:
‘Cumhuriyet nedir, sultanlıktan farkı nedir?’
‘Cumhuriyet, ahlak ve fazilete dayanan bir yönetimdir. Cumhuriyet fazilettir. Sultanlık endişe ve tehdide dayanan bir yönetimdir. Cumhuriyet yönetimi faziletli namuslu beşerler yetiştirir. Sultanlık dehşete, tehdide dayalı olduğu için, korkak, alçak, sefil, rezil beşerler yetiştirir. Ortadaki fark bundan ibarettir.’
‘Milli gayrette başarılı olduk mu, neden başarılı olduk?’
‘Milli çabayı yapan direkt doğruya milletin kendisidir. Millet analarıyla babalarıyla, hemşerileriyle çabayı kendisine ideal seçti. Biliyorsunuz ki, yüzsenelerdır yapıla gelen gayretler ve bunların sonuçları olarak da kendi idealleri olarak değil, şunun bunun hırsı peşinde kul, köle olarak bulunmuşlardır. halbuki ulusal çabada şahsî hırslar değil, ulusal dava, ulusal onur gerçek sebep olmuştur.’
‘Türk bayanı nasıl olmalıdır?’
‘Türk hanımı dünyanın en aydın, en faziletli ve en ağır hanımı olmalıdır. Ağır sıklette değil: ahlakta, fazilette ağır, vakur bir bayan olmalıdır. Türk bayanını nazaranvi, Türk zihniyetiyle, pazusuyla, azmiyle koruma ve müdafaaya yetenekli kuşaklar yetiştirmektir. Milletin kaynağı, toplum hayatının aslı olan bayan, fakat faziletli olursa, nazaranvini yerine getirebilir. Herbiçimde bayan, çok yüksek olmalıdır. Burada merhum Fikret’in herkesçe bilinen bir kelamını hatırlatırım: ‘elbette sefil olursa bayan alçalır toplum.’
‘Hayatta müzik gerekli midir?’
‘Hayatta müzik gerekli değildir. Zira hayat müziktir. Müzikle ilgisi olmayan kişi insan değildir. Şayet kelam konusu olan hayat insan hayatı ise, müzik her biçimde vardır. Müziksiz hayat, aslına bakarsanız mevcut olamaz. Müzik ömrün sevinci, ruhu, sevinci ve her şeyidir. Yalnız, müziğin çeşitleri tartışmaya pahadır.’”
13/14 Ekim gecesi geç vakitlere kadar ‘İzmir Kız Öğretmen Okulu’nda kalan Cumhurbaşkanı, okulun hatıra defterine şunları yazmıştır:
“İzmir Kız Öğretmen Okulu’nda geçirdiğim bu gecenin saatleri, bugün değil, gelecekte bütün milletin yaşayacağı hayata örnek oldu.”
Atatürk’ün kaybı ile İsmet Paşa, Cumhurbaşkanı olmuş, her ikisi de daima okul ziyaret etmiştir. Kız Muallim Mektebinden okuyan, Atatürk’ü unutmayan öğrencilerle röportaj yapıldı, ben de onların anılarını kayda alıp, ölümsüzleştirdim. Işıklar onlarla…. 16 Ekim 2022
Ahmet Gürel
Atatürk Araştırmacısı
“Dün akşam, Gazi Hazretleri Kız Öğretmen Okulu’nun konferans salonunda Selim Sırrı Bey’in öğrencilerinden Mualla Hanım ile birlikte oynadıkları bu hoş dansı seyretmiş ve epey övgüde bulunmuşlardır. Selim Sırrı Beyefendi, oyuna başlamadan evvel sahneye çıkarak Gazi Paşa’ya hitaben
‘Büyük kalpli, yüksek niyetli Gazi’miz! Siz yalnız kurtarıcı değilsiniz. Birebir vakit da bir yol göstericisi ve eğiticisin. Koca memleketi yok olmaktan kurtardınız; millete hayat hakkı verdiniz, hayatın yollarını gösterdiniz. Siz Türk milletinden bir medeniyet abidesi ortaya çıkarmak istediniz. Biz öğretmenler abidenin kolay birer emekçisi olmaktan gurur duyuyoruz’ dedikten daha sonra Mualla Hanım’la bir arada dans etmiş ve bir epeyce alkışlanmıştır. Gazi Paşa, ikinci sefer oynamasını istemiş, Selim Sırrı Beyefendi tekrar oynamıştır. Gazi Paşa devamında üstadı yanına çağırıp elini sıkmışlar ve kimi bilgiler aldıktan daha sonra demişler ki:
‘Hanımefendiler, Beyler! Selim Sırrı Beyefendi, zeybek oyununu canlandırırken ona uygar form vermiştir. Bu sanatkâr üstadın yapıtı hepimiz tarafınca kabul edilerek, ulusal ve toplumsal ömrümüzde yer tutacak kadar gelişmiş hoş bir biçimi almıştır. Artık Avrupalılara ‘Bizim de bir kusursuz ve hoş dansımız var! Diyebiliriz. Ve bu oyunu salonlarımızda, müsamerelerimizde oynayabiliriz. Zeybek dansı, her toplantı salonunda bayanla birlikte oynanabilir ve oynanmalıdır.’
Ve yine Selim Sırrı Bey’e dönerek ‘Yorulmadınızsa Mualla Hanım ile bir kere daha kent elbisesiyle oynadığınızı görmek isterim’ buyurmuşlardır.
Selim Sırrı Beyefendi üçüncü kez olarak oynamış ve daima alkışlarla sahniçin ayrılmıştır. Gazi paşa üstadın elini yine sıkmış, kendisini tebrik etmiş ‘Pek değerli bir eser sahnelediniz’ demiştir.”
O gecenin devamını ‘Anadolu Ajansı’nın 14 Ekim 1925 tarihindeki haberinde şöyleki yazmıştır:
“Dün gece, İzmir Kız Öğretmen Okulu’nda verilen şovda zeybek dansının bitiminden daha sonra, Cumhurbaşkanı geleceğin öğretmenlerini imtihan edeceğini bildirmiştir. Sorulacak sorular Belediye Lideri Aziz Beyefendi tarafınca hazırlanmıştır. Soruların birincisini Meclis Lideri Kazım Paşa ve ikincisini Ordu müfettişi Fahrettin Paşa, üçüncüsünü de Vali sormuştur. Sorulara öğrenciler tarafınca uygun yanıtlar verilmiş ve devamında Gazi Paşa verilen yanıtlardan etkilendiğini belirtmiş ve soruları şöyle yine etmiş açıklamıştır:
‘Cumhuriyet nedir, sultanlıktan farkı nedir?’
‘Cumhuriyet, ahlak ve fazilete dayanan bir yönetimdir. Cumhuriyet fazilettir. Sultanlık endişe ve tehdide dayanan bir yönetimdir. Cumhuriyet yönetimi faziletli namuslu beşerler yetiştirir. Sultanlık dehşete, tehdide dayalı olduğu için, korkak, alçak, sefil, rezil beşerler yetiştirir. Ortadaki fark bundan ibarettir.’
‘Milli gayrette başarılı olduk mu, neden başarılı olduk?’
‘Milli çabayı yapan direkt doğruya milletin kendisidir. Millet analarıyla babalarıyla, hemşerileriyle çabayı kendisine ideal seçti. Biliyorsunuz ki, yüzsenelerdır yapıla gelen gayretler ve bunların sonuçları olarak da kendi idealleri olarak değil, şunun bunun hırsı peşinde kul, köle olarak bulunmuşlardır. halbuki ulusal çabada şahsî hırslar değil, ulusal dava, ulusal onur gerçek sebep olmuştur.’
‘Türk bayanı nasıl olmalıdır?’
‘Türk hanımı dünyanın en aydın, en faziletli ve en ağır hanımı olmalıdır. Ağır sıklette değil: ahlakta, fazilette ağır, vakur bir bayan olmalıdır. Türk bayanını nazaranvi, Türk zihniyetiyle, pazusuyla, azmiyle koruma ve müdafaaya yetenekli kuşaklar yetiştirmektir. Milletin kaynağı, toplum hayatının aslı olan bayan, fakat faziletli olursa, nazaranvini yerine getirebilir. Herbiçimde bayan, çok yüksek olmalıdır. Burada merhum Fikret’in herkesçe bilinen bir kelamını hatırlatırım: ‘elbette sefil olursa bayan alçalır toplum.’
‘Hayatta müzik gerekli midir?’
‘Hayatta müzik gerekli değildir. Zira hayat müziktir. Müzikle ilgisi olmayan kişi insan değildir. Şayet kelam konusu olan hayat insan hayatı ise, müzik her biçimde vardır. Müziksiz hayat, aslına bakarsanız mevcut olamaz. Müzik ömrün sevinci, ruhu, sevinci ve her şeyidir. Yalnız, müziğin çeşitleri tartışmaya pahadır.’”
13/14 Ekim gecesi geç vakitlere kadar ‘İzmir Kız Öğretmen Okulu’nda kalan Cumhurbaşkanı, okulun hatıra defterine şunları yazmıştır:
“İzmir Kız Öğretmen Okulu’nda geçirdiğim bu gecenin saatleri, bugün değil, gelecekte bütün milletin yaşayacağı hayata örnek oldu.”
Atatürk’ün kaybı ile İsmet Paşa, Cumhurbaşkanı olmuş, her ikisi de daima okul ziyaret etmiştir. Kız Muallim Mektebinden okuyan, Atatürk’ü unutmayan öğrencilerle röportaj yapıldı, ben de onların anılarını kayda alıp, ölümsüzleştirdim. Işıklar onlarla…. 16 Ekim 2022
Ahmet Gürel
Atatürk Araştırmacısı