17 Şubat 1923 tarihinde başlayan Türkiye İktisat Kongresi, tüccar, endüstrici, emekçi ve çiftçi bölümünden seçilen 1135 delege katılmış ve bayanlar da bu kongrede temsil edilmiştir. “Türkiye İktisat Kongresi”nin sonuç kararlarını içeren “İktisadi And”ı 4 Mart 1923 gününe açıklamışlardır.
İşgalin daha sonrası 1240 gün acı çeken ve üstelikte kurtuluş çabucak akabinde, işgalciler tarafınca, üçte ikisini yakılan İzmir’de bu kongrenin düzenlenmesinin bildirisi; emperyalizme karşı savaşı kazandık, sıra; iktisadi zafer de olmuştur. İştiraki ve kaideleri itibariyle Türkiye’de bir birinci olan Türkiye İktisat Kongresi; İzmirliler tarafınca; İzmir İktisat Kongresi olarak anılır, o anılmayı da İzmir hak eder. Bu son kısımda Gazi’nin konuşmasının son kısmını okuyacaksınız.
Efendiler;
Görülüyor ki, bu kadar kesin ve yüksek askeri zaferden daha sonra dahi bizi barışa kavuşturmayan niçinler direkt doğruya iktisadi niçinlerdir. Zira bu devlet, bu millet iktisadi egemenliğini temin ederse, o kadar güçlü temel üzerinde yerleşmiş ve yükselmeye başlamış olacaktır ve artık bunu yerinden kımıldatmak mümkün olamayacaktır. İşte düşmanlarımızın, gerçek düşmanlarımızın uygun görmedikleri, bir türlü istek göstermedikleri budur.
Memleketimizi bundan başta demiryollarıyla, üzerinde arabalar çalışır, şoseleriyle ağ haline getirmek zorundayız. Zira batının ve dünyanın vasıtaları pek, tren çok, bunlara karşı merkepler ve kağnı ile ve alışılmış yollar üzerinde yarışa çıkışmanın imkânı yoktur. Memleketimiz ziraat memleketidir. Bu prestijle, halkımızın çoğunluğu çiftçidir, çobandır. ötürüsıyla en büyük kuvveti, kudreti bu alanda gösterebiliriz ve bu alanda değerli müsabaka meydanlarına atılabiliriz. Lakin beraberinde sanatımızı da artırmak ve genişletmek zorundayız. Şayet sanat konusunda hoşgörülü olursak, sanayi yapıtlarında bir daha dışarının haraç aldığı ülke oluruz. Eser ve imalatın el değiştirmesi ve servete dönüştürülmesinde ticarete gereksinimimiz vardır.
Ticaretimizin oburlarının elinde kalması memleketimizin servetinden gereği kadar yaralanmamayı gerektirir. Lakin bütün bunlar söylendiği kadar sıradan ve kolay olmayan şeylerdir. Bunda başarılı olabilmek için sahiden memleketin ve milletin muhtaçlığına uygun asıllı program üzerinde bütün milletin birlikte ve uyumlu olarak çalışması gereklidir. Yüksek heyetimizin bu asılların en değerlilerini inşallah bulup ortaya koyacaksınız.
Efendiler;
Yüksek heyetinizin bugün imzalamış olduğu, Türkiye İktisat Kongresi fazlaca kıymetlidir. Çok tarihidir. Nasıl ki Erzurum Kongresi felâket noktasına gelmiş olan bu milleti kurtarmak konusunda Misak-i Ulusalın ve Teşkilât-i Esasiye Kanunu’nun birinci temel taşlarını sağlama konusunda yapan olmuş, teşebbüsçü olmuş ve bundan dolayı tarihimizde, ulusal tarihimizde en değerli ve yüksek anıyı kazanmıştır. Kongremiz de milletin ve memleketin hayat ve gerçek kurtuluşunu temine yardımcı olacak baş yasanın temel taşlarını ve temellerini hazırlayıp ortaya koymak biçimiyle tarihte en büyük şöhreti ve epeyce değerli bir anıyı kazanacaktır. Bu kadar değerli ve tarihi kongremizi açmak erdemini bana bağışladığınızdan dolayı teşekkürlerimi arz ederim. Ve bu biçimde bir kongreyi imzalayan sizlersiniz. Bundan dolayı sizi tebrike bedel görür ve tebrik ederim. Kongre açılmıştır efendim.”
Ahmet Gürel
Atatürk Araştırmacısı
İşgalin daha sonrası 1240 gün acı çeken ve üstelikte kurtuluş çabucak akabinde, işgalciler tarafınca, üçte ikisini yakılan İzmir’de bu kongrenin düzenlenmesinin bildirisi; emperyalizme karşı savaşı kazandık, sıra; iktisadi zafer de olmuştur. İştiraki ve kaideleri itibariyle Türkiye’de bir birinci olan Türkiye İktisat Kongresi; İzmirliler tarafınca; İzmir İktisat Kongresi olarak anılır, o anılmayı da İzmir hak eder. Bu son kısımda Gazi’nin konuşmasının son kısmını okuyacaksınız.
Efendiler;
Görülüyor ki, bu kadar kesin ve yüksek askeri zaferden daha sonra dahi bizi barışa kavuşturmayan niçinler direkt doğruya iktisadi niçinlerdir. Zira bu devlet, bu millet iktisadi egemenliğini temin ederse, o kadar güçlü temel üzerinde yerleşmiş ve yükselmeye başlamış olacaktır ve artık bunu yerinden kımıldatmak mümkün olamayacaktır. İşte düşmanlarımızın, gerçek düşmanlarımızın uygun görmedikleri, bir türlü istek göstermedikleri budur.
Memleketimizi bundan başta demiryollarıyla, üzerinde arabalar çalışır, şoseleriyle ağ haline getirmek zorundayız. Zira batının ve dünyanın vasıtaları pek, tren çok, bunlara karşı merkepler ve kağnı ile ve alışılmış yollar üzerinde yarışa çıkışmanın imkânı yoktur. Memleketimiz ziraat memleketidir. Bu prestijle, halkımızın çoğunluğu çiftçidir, çobandır. ötürüsıyla en büyük kuvveti, kudreti bu alanda gösterebiliriz ve bu alanda değerli müsabaka meydanlarına atılabiliriz. Lakin beraberinde sanatımızı da artırmak ve genişletmek zorundayız. Şayet sanat konusunda hoşgörülü olursak, sanayi yapıtlarında bir daha dışarının haraç aldığı ülke oluruz. Eser ve imalatın el değiştirmesi ve servete dönüştürülmesinde ticarete gereksinimimiz vardır.
Ticaretimizin oburlarının elinde kalması memleketimizin servetinden gereği kadar yaralanmamayı gerektirir. Lakin bütün bunlar söylendiği kadar sıradan ve kolay olmayan şeylerdir. Bunda başarılı olabilmek için sahiden memleketin ve milletin muhtaçlığına uygun asıllı program üzerinde bütün milletin birlikte ve uyumlu olarak çalışması gereklidir. Yüksek heyetimizin bu asılların en değerlilerini inşallah bulup ortaya koyacaksınız.
Efendiler;
Yüksek heyetinizin bugün imzalamış olduğu, Türkiye İktisat Kongresi fazlaca kıymetlidir. Çok tarihidir. Nasıl ki Erzurum Kongresi felâket noktasına gelmiş olan bu milleti kurtarmak konusunda Misak-i Ulusalın ve Teşkilât-i Esasiye Kanunu’nun birinci temel taşlarını sağlama konusunda yapan olmuş, teşebbüsçü olmuş ve bundan dolayı tarihimizde, ulusal tarihimizde en değerli ve yüksek anıyı kazanmıştır. Kongremiz de milletin ve memleketin hayat ve gerçek kurtuluşunu temine yardımcı olacak baş yasanın temel taşlarını ve temellerini hazırlayıp ortaya koymak biçimiyle tarihte en büyük şöhreti ve epeyce değerli bir anıyı kazanacaktır. Bu kadar değerli ve tarihi kongremizi açmak erdemini bana bağışladığınızdan dolayı teşekkürlerimi arz ederim. Ve bu biçimde bir kongreyi imzalayan sizlersiniz. Bundan dolayı sizi tebrike bedel görür ve tebrik ederim. Kongre açılmıştır efendim.”
Ahmet Gürel
Atatürk Araştırmacısı