Balıkesir’in Bandırma ve Erdek ilçelerinde bilim insanlarının yaptığı müsilaj çalışmasının sonuçları belirli oldu. Geçen yıl haziran ayında deniz tabanından alınan örneklerde, Marmara Denizi’nde tek tehlikenin müsilaj olmadığı ve toksik tehlikesinin olduğu açıklandı.
Türkiye’nin nüfusu en ağır bölgesiyle çevrili Marmara Denizi’ne her gün gereğince arıtılmadığı için azot açısından ağır olan tonlarca kanalizasyon suyu boşalıyor.
Marmara Denizi’ni kirleten atık suların büyük çoğunluğu belediyeler ve öbür kısmı endüstriyel tesisler tarafınca veriliyor. Kentsel atık sularının azot ve fosfor açısından ağır olması, müsilaj üreten fitoplankton isimli mikroorganizmalar için besin bolluğu manasına geliyor ve çok çoğalmalarına katkı sağlıyor. Lakin Marmara Denizi için tek tehdit ‘müsilaj’ değil.
ALINAN ÖRNEKLERDE TOKSİK ELEMENT ZENGİNLEŞMELERİNDE ARTIŞ
Prof. Dr. Abdullah Soykan, Prof. Dr. İsa Cürebal ve Uzman Furkan İnan, Doç. Dr. Serkan Kükrer, Dr. Öğretim Üyesi Dilek Aykır, Dr. Şakir Fural ve Doç. Dr. Hilal Aydın’dan oluşan araştırma grubu, Erdek ve Bandırma körfezlerinde deniz tabanından aldığı toplam 69 sediment ve karot meselain, laboratuvar ortamındaki incelemesini tamamladı. Yapılan çalışmanın akabinde, araştırmanın sonuç bilgisi raporu paylaşıldı.
Raporda; Erdek ve Bandırma körfezlerinin karşı karşıya olduğu tek tehlikenin müsilaj olmadığı, alınan örneklerde cıva, kadmiyum, bakır, çinko üzere toksik element zenginleşmelerine de rastlandığı kaydedildi.
KANALİZASYON VE SANAYİ ATIKLARI ALG ÇOĞALMASINA niye OLUYOR
Müsilaj probleminin tahliline katkı sağlamak emeliyle gerçekleştirilen çalışmada, müsilaja sebep olan mikroskobik alg tiplerinin çoğalma dinamiklerini deniz tabanındaki çökellerden takip edilerek yeni ve tarihî kayıtlar çıkaran grup, enteresan sonuçlara ulaştı.
Sonuç bilgisi raporunda yapılan çalışma ve incelemelerden elde edilen datalara bakılırsa, “Denizin tabanını kaplayan çamur (sediment) katmanının bilhassa üstten 10 santimetrelik kısmında müsilaja sebep olan cinslerin çok üremesini teşvik eden azot ve fosforun memleketler arası kriterlerin hayli üzerinde birikim yaptığı tespit edilmiştir. Bu birikime paralel olarak sedimentte çok alg üremelerinin göstergelerinden, klorofil ve biyojenik silika konsantrasyonunun da yüksek olduğu belirlenmiştir. Bu durum, azot ve fosfor varlığı ile alg artışları içinde direkt bağlantıyı göstermektedir. Sedimentin 10 santimetreden daha derinde bulunan kısımlarında ise azot ve fosfor azalışı ile uyumlu düşük birincil üretim gözlenmiştir. Bu durum, kanalizasyon ve sanayi atıklarının Marmara Denizi’ne ağır biçimde deşarj edilmediği periyotlarda günümüzdeki üzere rahatsız edici alg çoğalmalarının olmadığına işaret etmektedir” denildi.
Raporda, Coğrafik Bilgi Sistemleri (CBS) ile hazırlanan arazi kullanım haritaları ve arazi çalışmalarıyla yapılan kaynak değerlendirmesinde, Erdek Körfezi’nin etrafında başta tarım, sanayi ve yerleşme alanları olmak üzere antropojenik aktivitenin ağırlaştığının tespit edildiği de belirtilerek, “CBS bilgilerine dayalı mekansal tahlil ve fazlaca değişkenli istatistik sonuçları, Erdek Körfezi’ndeki azot, fosfor ve potansiyel toksik element kaynağının körfez etrafı ve Gönen Çayı havzasında sürdürülen antropojenik faaliyetler olduğunu göstermiştir” tabirlerine yer verildi.
Bandırma Körfezi’nde besleyici elementlerin kaynağının değiştiğinin vurgulandığı araştırma raporunda, “CBS ile yapılan mekansal tahliller Bandırma Limanı’nın iç kısmı ve kıyı çizgisinde bulunan sanayi tesisleri açıklarının değerli azot fosfor ve potansiyel toksik element birikim noktaları olduğunu göstermektedir” denildi.
TEK SORUN MÜSİLAJ DEĞİL
Yapılan çalışmada her iki körfez için de tek etraf meselesinin müsilaj olmadığı, bölgede değerli seviyelerde cıva, kadmiyum, bakır, çinko üzere toksik element zenginleşmelerinin de meydana geldiğinin tespit edildiğine dikkat çekildi.
Gelecek periyotlarda, sedimentte birikmiş olan tüm kirleticilerin, deniz tabanından suya geçmeye devam edeceği, bu yüzden tüm tedbirler alınsa bile çok alg çoğalmalarının uzun yıllar sorun olmayı sürdüreceği vurgulandı.
EKOSİSTEME ZİYAN VERECEK
Müsilaj sıkıntısına yönelik yapılan çalışma raporunda ‘Müsilajla Gayret Aksiyon Planı’nın bir an evvel hayata geçirilmesi gerektiğine dikkat çekilerek şunlar kaydedildi:
“Her alg artışı müsilaj ile sonuçlanmayabilir. Müsilajı yaratan çeşitler, toplam alg komünitesi ortasındaki bir kümedir. Önümüzdeki senelerda değişen şartlara bağlı olarak öbür özelliklere sahip çeşitlerde de artışlar olabilir.
Fakat kesin olan şudur ki çok alg artışlarının tamamı ekosisteme ziyan verecektir. Araştırma bulgularımız; Müsilaj ile Uğraş Hareket Planı’nın süratli biçimde uygulanması, Marmara Denizi’ne atık deşarjının durdurulması için kentsel ve endüstriyel kaynakların yanında hareket planının 12’nci hususunda değinilen havza içi kaynaklara daha fazla odaklanılması gerektiğini göstermektedir. Müsilaj ile Gayret Aksiyon Planı, Marmara Denizi’nin ekolojik bozulmadan kurtarılması için çok aktif unsurlar içermektedir. Lakin aksiyon planında yalnızca azot ve fosfata dikkat çekilmiştir.
Araştırma bulgularımız Marmara Denizi güney kıyılarında potansiyel toksik element kirliliğinin varlığını göstermektedir. Bu niçinle, cıva, arsenik, kadmiyum vb. toksik kirleticilerin müsilaj aksiyon planına dahil edilmesini öneriyoruz. Marmara Denizi’nin ve Türkiye’nin bütün sulak alanlarının ekolojik risklerden korunması için mahallî idareler ve yetkili kurumlar ile iş birliği içerisinde çalışmaya devam edeceğiz. Karar vericilere sağladığımız dataların sulak alanlarımızdaki ekolojik risklerin azaltılması ve önlenmesinde tesirli olacağını düşünüyoruz.”
Türkiye’nin nüfusu en ağır bölgesiyle çevrili Marmara Denizi’ne her gün gereğince arıtılmadığı için azot açısından ağır olan tonlarca kanalizasyon suyu boşalıyor.
Marmara Denizi’ni kirleten atık suların büyük çoğunluğu belediyeler ve öbür kısmı endüstriyel tesisler tarafınca veriliyor. Kentsel atık sularının azot ve fosfor açısından ağır olması, müsilaj üreten fitoplankton isimli mikroorganizmalar için besin bolluğu manasına geliyor ve çok çoğalmalarına katkı sağlıyor. Lakin Marmara Denizi için tek tehdit ‘müsilaj’ değil.
ALINAN ÖRNEKLERDE TOKSİK ELEMENT ZENGİNLEŞMELERİNDE ARTIŞ
Prof. Dr. Abdullah Soykan, Prof. Dr. İsa Cürebal ve Uzman Furkan İnan, Doç. Dr. Serkan Kükrer, Dr. Öğretim Üyesi Dilek Aykır, Dr. Şakir Fural ve Doç. Dr. Hilal Aydın’dan oluşan araştırma grubu, Erdek ve Bandırma körfezlerinde deniz tabanından aldığı toplam 69 sediment ve karot meselain, laboratuvar ortamındaki incelemesini tamamladı. Yapılan çalışmanın akabinde, araştırmanın sonuç bilgisi raporu paylaşıldı.
Raporda; Erdek ve Bandırma körfezlerinin karşı karşıya olduğu tek tehlikenin müsilaj olmadığı, alınan örneklerde cıva, kadmiyum, bakır, çinko üzere toksik element zenginleşmelerine de rastlandığı kaydedildi.
KANALİZASYON VE SANAYİ ATIKLARI ALG ÇOĞALMASINA niye OLUYOR
Müsilaj probleminin tahliline katkı sağlamak emeliyle gerçekleştirilen çalışmada, müsilaja sebep olan mikroskobik alg tiplerinin çoğalma dinamiklerini deniz tabanındaki çökellerden takip edilerek yeni ve tarihî kayıtlar çıkaran grup, enteresan sonuçlara ulaştı.
Sonuç bilgisi raporunda yapılan çalışma ve incelemelerden elde edilen datalara bakılırsa, “Denizin tabanını kaplayan çamur (sediment) katmanının bilhassa üstten 10 santimetrelik kısmında müsilaja sebep olan cinslerin çok üremesini teşvik eden azot ve fosforun memleketler arası kriterlerin hayli üzerinde birikim yaptığı tespit edilmiştir. Bu birikime paralel olarak sedimentte çok alg üremelerinin göstergelerinden, klorofil ve biyojenik silika konsantrasyonunun da yüksek olduğu belirlenmiştir. Bu durum, azot ve fosfor varlığı ile alg artışları içinde direkt bağlantıyı göstermektedir. Sedimentin 10 santimetreden daha derinde bulunan kısımlarında ise azot ve fosfor azalışı ile uyumlu düşük birincil üretim gözlenmiştir. Bu durum, kanalizasyon ve sanayi atıklarının Marmara Denizi’ne ağır biçimde deşarj edilmediği periyotlarda günümüzdeki üzere rahatsız edici alg çoğalmalarının olmadığına işaret etmektedir” denildi.
Raporda, Coğrafik Bilgi Sistemleri (CBS) ile hazırlanan arazi kullanım haritaları ve arazi çalışmalarıyla yapılan kaynak değerlendirmesinde, Erdek Körfezi’nin etrafında başta tarım, sanayi ve yerleşme alanları olmak üzere antropojenik aktivitenin ağırlaştığının tespit edildiği de belirtilerek, “CBS bilgilerine dayalı mekansal tahlil ve fazlaca değişkenli istatistik sonuçları, Erdek Körfezi’ndeki azot, fosfor ve potansiyel toksik element kaynağının körfez etrafı ve Gönen Çayı havzasında sürdürülen antropojenik faaliyetler olduğunu göstermiştir” tabirlerine yer verildi.
Bandırma Körfezi’nde besleyici elementlerin kaynağının değiştiğinin vurgulandığı araştırma raporunda, “CBS ile yapılan mekansal tahliller Bandırma Limanı’nın iç kısmı ve kıyı çizgisinde bulunan sanayi tesisleri açıklarının değerli azot fosfor ve potansiyel toksik element birikim noktaları olduğunu göstermektedir” denildi.
TEK SORUN MÜSİLAJ DEĞİL
Yapılan çalışmada her iki körfez için de tek etraf meselesinin müsilaj olmadığı, bölgede değerli seviyelerde cıva, kadmiyum, bakır, çinko üzere toksik element zenginleşmelerinin de meydana geldiğinin tespit edildiğine dikkat çekildi.
Gelecek periyotlarda, sedimentte birikmiş olan tüm kirleticilerin, deniz tabanından suya geçmeye devam edeceği, bu yüzden tüm tedbirler alınsa bile çok alg çoğalmalarının uzun yıllar sorun olmayı sürdüreceği vurgulandı.
EKOSİSTEME ZİYAN VERECEK
Müsilaj sıkıntısına yönelik yapılan çalışma raporunda ‘Müsilajla Gayret Aksiyon Planı’nın bir an evvel hayata geçirilmesi gerektiğine dikkat çekilerek şunlar kaydedildi:
“Her alg artışı müsilaj ile sonuçlanmayabilir. Müsilajı yaratan çeşitler, toplam alg komünitesi ortasındaki bir kümedir. Önümüzdeki senelerda değişen şartlara bağlı olarak öbür özelliklere sahip çeşitlerde de artışlar olabilir.
Fakat kesin olan şudur ki çok alg artışlarının tamamı ekosisteme ziyan verecektir. Araştırma bulgularımız; Müsilaj ile Uğraş Hareket Planı’nın süratli biçimde uygulanması, Marmara Denizi’ne atık deşarjının durdurulması için kentsel ve endüstriyel kaynakların yanında hareket planının 12’nci hususunda değinilen havza içi kaynaklara daha fazla odaklanılması gerektiğini göstermektedir. Müsilaj ile Gayret Aksiyon Planı, Marmara Denizi’nin ekolojik bozulmadan kurtarılması için çok aktif unsurlar içermektedir. Lakin aksiyon planında yalnızca azot ve fosfata dikkat çekilmiştir.
Araştırma bulgularımız Marmara Denizi güney kıyılarında potansiyel toksik element kirliliğinin varlığını göstermektedir. Bu niçinle, cıva, arsenik, kadmiyum vb. toksik kirleticilerin müsilaj aksiyon planına dahil edilmesini öneriyoruz. Marmara Denizi’nin ve Türkiye’nin bütün sulak alanlarının ekolojik risklerden korunması için mahallî idareler ve yetkili kurumlar ile iş birliği içerisinde çalışmaya devam edeceğiz. Karar vericilere sağladığımız dataların sulak alanlarımızdaki ekolojik risklerin azaltılması ve önlenmesinde tesirli olacağını düşünüyoruz.”