bencede
New member
Metaverse’den arsa alma mevzuları gündemdeyken bir de “uzaydan arsa sahibi olmak” gibi bir seçenek insanoğlunun karşısına çıkmış bulunuyor.
Nitekim Ay, Mars ve Venüs üzere gezegenlerden arsa satışları uzun yıllardır kimi şirketler tarafınca yapılıyor.
Gezegenlerden arsa sahibi olmak
Hatta uygun giden satışların akabinde öteki gezegenlerin de satışa çıkarılacağı kelam konusu olmuştu.
Tapularını alan Dünya vatandaşlarının ödedikleri fiyatlar ise 25 dolar, 20 sterlin üzere fiyatlar olarak biliniyor. Uygulamanın kanunda yeri olup olmadığı değerli değil, zira insanoğlu görmese de sahip olduğu yerinin tapusundan mutluluk duymaya başladı bile.
Uzay çalışmaları kapsamında üs kurmak
şahsi arsa alımlarının yanı sıra devletlerin uzay çalışmaları için kurduğu üsler bu hususun öteki bir istikameti. Çünkü, bu çalışmalar için kullanılan araçlar da aşikâr topraklara kuruluyor.
Son olarak Ay’a bir daha ulaşmak için başlatılan Artemis vazifesi kapsamında 2025 yılına kadar Ay’a astronot göndermek amaçlanıyor. Öte yandan, bu kere Ay’da kurulacak bir üs ile insanoğlunun orada kalıcı olması hedefleniyor.
Uluslararası mutabakatların uzayda üs kurulmasına, kimin ne kadar hakkı olduğuna, kanunların ne diyeceğine, kişiye özel arsa satışlarının mümkün olup olmayacağına dair soru işaretleri mevzunun merkezinde yer alıyor.
TRT Haber’in haberine bakılırsa konuyla ilgili ayrıntılar için, Hacettepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dr. Araştırma bakılırsavlisi Onur Çağdaş Artantaş açıklamalarda bulundu.
“Yirminci yüzyılın başından itibaren bu cins planlar bilim dünyasının zihnini meşgul ediyor“
Artantaş’a bakılırsa, gezegenlerdeki madenlerin kullanmasının düşünülmeye başlanması uzun müddettir gündemdeki yerini koruyor. Bunun yanında uzayın bir savaş alanına dönmesi de bu fikirlerin bir getirisi olarak biliniyor.
Artantaş, “Uzaydaki gök cisimlerinde bunların mineral rezervlerinin çıkartılarak gerek gök cisimlerindeki üslerde gerek dünyada kullanılması yeni bir fikir değil. Yirminci yüzyılın başından itibaren bu tıp planlar bilim dünyasının zihnini meşgul ediyor. Platinyum, paladyum, iridyum üzere bedelli metaller ve helyum-3 üzere gelecekte güç bölümünde kullanılabilecek kaynaklar tıpkı zamandavletlerin hem şirketlerin iştahını kabartıyor.
Bu husustaki hukuksal gelişmeler yörüngemizin ve Dış Uzay’ın askeri hedeflerle kullanılmasının mümkün hale geldiği Soğuk Savaş esnasında başladı. Uzayın bir savaş alanına dönüşmesinin dünyada da nükleer yıkımı başlatabileceği korkusuyla memleketler arası teşebbüsler başladı.” sözlerini kullandı.
“Uzayda kimse mülkiyet edinemez”
Uzayın kullanması için mutabakatların yapılması da koşul oldu. Mutabakatlar ile birlikte uzayda egemenlik ilanı engellendi. Artantaş, bu mutabakatlara bakılırsa devletlerin ve şahısların uzayda mülkiyet edinemeyeceğini belirtti.
Artantaş, “Soğuk Savaş esnasında yapılan iki milletlerarası mutabakat, Dış Uzay Muahedesi (1967) ve Ay Mutabakatı (1978) bu husustaki referans metinlerdir. Her iki muahede da Dış Uzay’ı ve dünyanın uydusunu “İnsanlığın Ortak Mirası” olarak tanımlar. Dış Uzay Anlaşması’na nazaran devletler gökcisimlerinde egemenlik argüman edemeyecekleri üzere, bu alanlardan özel şahıslara lehine mülkiyet de tesis edemezler.” yorumunda bulundu.
Hakları olduğunu sav eden de var
Öte yandan, Dış Uzay Anlaşması’nın yalnızca devletler bakımından bağlayıcı olduğunu ve özel şahısların gök cisimlerinde hak tez edebileceğini savunanlar da bulunuyor. Artantaş ise literatürün muahedenin bu türlü dolanılabilmesinin mümkün olmadığında büyük oranda hemfikir olduğunun altını çiziyor.
Artantaş mevzuyla ilgili, “Nitekim devletlerin hak tezlerinin engellenmesi, lakin özel şahıslara müsaade verilmesi mutabakatın ruhuna ters olurdu. Ayrıyeten özel bireylerin (mesela şirketlerin) rastgele bir alan üzerinde hak argümanının iki formu, mülkiyet yahut ekonomik faaliyet lisansları, fakat o alan üzerinde bir devletin egemenlik argüman edebiliyor ve bu egemenliğe dayanarak özel şahıslara bu hak yahut lisansları verebiliyor bulunmasına bağlıdır. Ay Muahedesi bu istikamette bir kuşkuya yer bırakmayacak biçimde ayın yüzeyinin yahut yer altının devletlerin yahut bireylerin mülkiyetine giremeyeceğini karar altına alır.” dedi.
“Dış uzayda ve dünya dışı gök cisimlerinde ekonomik faaliyet yürütülemeyeceği esastır”
Uzaydaki doğal kaynakların bu sınırlamanın haricinde olduğunu, o alana birinci varıp kaynağı çıkartmaya başlayanlara mani olacak bir milletlerarası unsur olmadığını savunanlar da bulunuyor. Artantaş, bu var iseyımın da hukukta yerinin olmadığını belirterek, “Zira tıpkı alanda faaliyet göstermek isteyen ikinci bir devlet yahut şahsa de mani olacak bir prensibin var olmaması gerekir. Buradaki tüzel uyuşmazlığın tahlilsiz kalması ve fiziki güç kullanımlarına sebep olması mümkündür. Bu sebeple memleketler arası mutabakatların ruhuna uygun olarak mevcut türel durumda dış uzayda ve dünya dışı gök cisimlerinde ekonomik faaliyet yürütülemeyeceği temeldir.” ifadelerini kullandı.
“Ancak süreksiz üsler kurulabileceğini kabul etmek gerekir”
Artantaş, süreksiz üslerin kurulabileceğini belirterek,“Ancak süreksiz bilimsel faaliyetler yürütülebileceğini ve buna yönelik alana ziyan vermeyen süreksiz üsler kurulabileceğini kabul etmek gerekir” diye ekledi.
Anlaşmaya taraf olmayan devletlerin durumu
Artantaş, “Bu mevzu biraz daha kritik bir noktada. Muahedeye taraf olmadığı için devletlerin hak sav etmesi muhtemel. bu biçimde olunca devletlerarası sürtüşmeler de meydana gelebilir. normal olarak anılan iki muahedeye taraf olmayan az sayıda devlet, veyahut bu mutabakatlardan çekilecek devletler gök cisimlerinde ekonomik gayeli kalıcı üsler kurma teşebbüslerinde bulunabilir. Ya da birtakım özel şahıslar uzayda belirli alanları fiilen işgal edebilir, hatta işgallerini birtakım devletlerin mülkiyet müdafaası kapsamına sokabilirler. Her iki durum da memleketler arası hukuk bakımından korunmayacağı üzere, devletler içinde önemli uyuşmazlıklara ve güç kullanımlarına bahis olabilir.” dedi.
Ne yapılması lazım?
Artantaş’a nazaran, dış uzaydaki ve gök cisimlerindeki üslere ve ekonomik faaliyetlere ait hukukun “İnsanlığın Ortak Mirası” prensibini pekiştirecek biçimde geliştirilmesi gerekiyor.
Artantaş mevzuyla ilgili, “Ay ve astroid neslindeki kaynakların insanlığın ortak faydasına nasıl kullanılacağına, burada kalıcı üsler kuracak devlet ve şirketlerin uyacakları kurallara ve nihayet devletler yahut şirketlerin kendi ortalarında ortaya çıkacak uyuşmazlıkların nasıl çözüleceğine dair bir memleketler arası mutabakat fikri tartı kazanıyor.
Türkiye Cumhuriyeti üzere devletlerin ulusal uzay programlarının gelişmenine paralel olarak uzay hukuku alanında da faaliyet göstermesi bu gelişime katkı sağlayacak; ekonomik bedeli yüksek gök cisimlerinin birkaç devlet ve şirket tarafınca işgal edilmesini engellemek konusunda kıymetli olacaktır.” ifadelerini kullandı.
Nitekim Ay, Mars ve Venüs üzere gezegenlerden arsa satışları uzun yıllardır kimi şirketler tarafınca yapılıyor.
Gezegenlerden arsa sahibi olmak
Hatta uygun giden satışların akabinde öteki gezegenlerin de satışa çıkarılacağı kelam konusu olmuştu.
Tapularını alan Dünya vatandaşlarının ödedikleri fiyatlar ise 25 dolar, 20 sterlin üzere fiyatlar olarak biliniyor. Uygulamanın kanunda yeri olup olmadığı değerli değil, zira insanoğlu görmese de sahip olduğu yerinin tapusundan mutluluk duymaya başladı bile.
Uzay çalışmaları kapsamında üs kurmak
şahsi arsa alımlarının yanı sıra devletlerin uzay çalışmaları için kurduğu üsler bu hususun öteki bir istikameti. Çünkü, bu çalışmalar için kullanılan araçlar da aşikâr topraklara kuruluyor.
Son olarak Ay’a bir daha ulaşmak için başlatılan Artemis vazifesi kapsamında 2025 yılına kadar Ay’a astronot göndermek amaçlanıyor. Öte yandan, bu kere Ay’da kurulacak bir üs ile insanoğlunun orada kalıcı olması hedefleniyor.
Uluslararası mutabakatların uzayda üs kurulmasına, kimin ne kadar hakkı olduğuna, kanunların ne diyeceğine, kişiye özel arsa satışlarının mümkün olup olmayacağına dair soru işaretleri mevzunun merkezinde yer alıyor.
TRT Haber’in haberine bakılırsa konuyla ilgili ayrıntılar için, Hacettepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dr. Araştırma bakılırsavlisi Onur Çağdaş Artantaş açıklamalarda bulundu.
“Yirminci yüzyılın başından itibaren bu cins planlar bilim dünyasının zihnini meşgul ediyor“
Artantaş’a bakılırsa, gezegenlerdeki madenlerin kullanmasının düşünülmeye başlanması uzun müddettir gündemdeki yerini koruyor. Bunun yanında uzayın bir savaş alanına dönmesi de bu fikirlerin bir getirisi olarak biliniyor.
Artantaş, “Uzaydaki gök cisimlerinde bunların mineral rezervlerinin çıkartılarak gerek gök cisimlerindeki üslerde gerek dünyada kullanılması yeni bir fikir değil. Yirminci yüzyılın başından itibaren bu tıp planlar bilim dünyasının zihnini meşgul ediyor. Platinyum, paladyum, iridyum üzere bedelli metaller ve helyum-3 üzere gelecekte güç bölümünde kullanılabilecek kaynaklar tıpkı zamandavletlerin hem şirketlerin iştahını kabartıyor.
Bu husustaki hukuksal gelişmeler yörüngemizin ve Dış Uzay’ın askeri hedeflerle kullanılmasının mümkün hale geldiği Soğuk Savaş esnasında başladı. Uzayın bir savaş alanına dönüşmesinin dünyada da nükleer yıkımı başlatabileceği korkusuyla memleketler arası teşebbüsler başladı.” sözlerini kullandı.
“Uzayda kimse mülkiyet edinemez”
Uzayın kullanması için mutabakatların yapılması da koşul oldu. Mutabakatlar ile birlikte uzayda egemenlik ilanı engellendi. Artantaş, bu mutabakatlara bakılırsa devletlerin ve şahısların uzayda mülkiyet edinemeyeceğini belirtti.
Artantaş, “Soğuk Savaş esnasında yapılan iki milletlerarası mutabakat, Dış Uzay Muahedesi (1967) ve Ay Mutabakatı (1978) bu husustaki referans metinlerdir. Her iki muahede da Dış Uzay’ı ve dünyanın uydusunu “İnsanlığın Ortak Mirası” olarak tanımlar. Dış Uzay Anlaşması’na nazaran devletler gökcisimlerinde egemenlik argüman edemeyecekleri üzere, bu alanlardan özel şahıslara lehine mülkiyet de tesis edemezler.” yorumunda bulundu.
Hakları olduğunu sav eden de var
Öte yandan, Dış Uzay Anlaşması’nın yalnızca devletler bakımından bağlayıcı olduğunu ve özel şahısların gök cisimlerinde hak tez edebileceğini savunanlar da bulunuyor. Artantaş ise literatürün muahedenin bu türlü dolanılabilmesinin mümkün olmadığında büyük oranda hemfikir olduğunun altını çiziyor.
Artantaş mevzuyla ilgili, “Nitekim devletlerin hak tezlerinin engellenmesi, lakin özel şahıslara müsaade verilmesi mutabakatın ruhuna ters olurdu. Ayrıyeten özel bireylerin (mesela şirketlerin) rastgele bir alan üzerinde hak argümanının iki formu, mülkiyet yahut ekonomik faaliyet lisansları, fakat o alan üzerinde bir devletin egemenlik argüman edebiliyor ve bu egemenliğe dayanarak özel şahıslara bu hak yahut lisansları verebiliyor bulunmasına bağlıdır. Ay Muahedesi bu istikamette bir kuşkuya yer bırakmayacak biçimde ayın yüzeyinin yahut yer altının devletlerin yahut bireylerin mülkiyetine giremeyeceğini karar altına alır.” dedi.
“Dış uzayda ve dünya dışı gök cisimlerinde ekonomik faaliyet yürütülemeyeceği esastır”
Uzaydaki doğal kaynakların bu sınırlamanın haricinde olduğunu, o alana birinci varıp kaynağı çıkartmaya başlayanlara mani olacak bir milletlerarası unsur olmadığını savunanlar da bulunuyor. Artantaş, bu var iseyımın da hukukta yerinin olmadığını belirterek, “Zira tıpkı alanda faaliyet göstermek isteyen ikinci bir devlet yahut şahsa de mani olacak bir prensibin var olmaması gerekir. Buradaki tüzel uyuşmazlığın tahlilsiz kalması ve fiziki güç kullanımlarına sebep olması mümkündür. Bu sebeple memleketler arası mutabakatların ruhuna uygun olarak mevcut türel durumda dış uzayda ve dünya dışı gök cisimlerinde ekonomik faaliyet yürütülemeyeceği temeldir.” ifadelerini kullandı.
“Ancak süreksiz üsler kurulabileceğini kabul etmek gerekir”
Artantaş, süreksiz üslerin kurulabileceğini belirterek,“Ancak süreksiz bilimsel faaliyetler yürütülebileceğini ve buna yönelik alana ziyan vermeyen süreksiz üsler kurulabileceğini kabul etmek gerekir” diye ekledi.
Anlaşmaya taraf olmayan devletlerin durumu
Artantaş, “Bu mevzu biraz daha kritik bir noktada. Muahedeye taraf olmadığı için devletlerin hak sav etmesi muhtemel. bu biçimde olunca devletlerarası sürtüşmeler de meydana gelebilir. normal olarak anılan iki muahedeye taraf olmayan az sayıda devlet, veyahut bu mutabakatlardan çekilecek devletler gök cisimlerinde ekonomik gayeli kalıcı üsler kurma teşebbüslerinde bulunabilir. Ya da birtakım özel şahıslar uzayda belirli alanları fiilen işgal edebilir, hatta işgallerini birtakım devletlerin mülkiyet müdafaası kapsamına sokabilirler. Her iki durum da memleketler arası hukuk bakımından korunmayacağı üzere, devletler içinde önemli uyuşmazlıklara ve güç kullanımlarına bahis olabilir.” dedi.
Ne yapılması lazım?
Artantaş’a nazaran, dış uzaydaki ve gök cisimlerindeki üslere ve ekonomik faaliyetlere ait hukukun “İnsanlığın Ortak Mirası” prensibini pekiştirecek biçimde geliştirilmesi gerekiyor.
Artantaş mevzuyla ilgili, “Ay ve astroid neslindeki kaynakların insanlığın ortak faydasına nasıl kullanılacağına, burada kalıcı üsler kuracak devlet ve şirketlerin uyacakları kurallara ve nihayet devletler yahut şirketlerin kendi ortalarında ortaya çıkacak uyuşmazlıkların nasıl çözüleceğine dair bir memleketler arası mutabakat fikri tartı kazanıyor.
Türkiye Cumhuriyeti üzere devletlerin ulusal uzay programlarının gelişmenine paralel olarak uzay hukuku alanında da faaliyet göstermesi bu gelişime katkı sağlayacak; ekonomik bedeli yüksek gök cisimlerinin birkaç devlet ve şirket tarafınca işgal edilmesini engellemek konusunda kıymetli olacaktır.” ifadelerini kullandı.