bencede
New member
Jamie Priest
Araştırmacılar, 2018 yılında Mars’ta sıvı suyun varlığına dair ispat bulduklarını duyurduklarında, bilimsel toplulukta bir heyecan dalgası yaşandı. Suyun bulunduğu yerlerde, mikrobiyal yaşama dair cezbedici bir ihtimal de mevcuttur; en azından, Dünya’daki hayatın sürmesi kelam konusu olduğunda.
Maalesef, Teksas Üniversitesi’nde bakılırsav yapan araştırmacıların Kızıl Gezegen’le ilgili gerçekleştirdiği yeni bir araştırma, 2018’deki bulgular hakkında kuşku uyandırıyor ve hayal kırıklığı yaratan alelade bir alternatif sonuca ulaşıyor: Başlangıçta, buzul altı suyu olarak kabul bakılırsan parıltılı yansımalar, buzun altında gömülü biçimde bulunan volkanik kayaların sebep olduğu bir seraptan diğer bir şey değil.
DAHA EVVELKİ ARAŞTIRMAYI GEÇERSİZ KILIYOR
Geophysical Research Letters isimli mecmuada yayınlanan araştırma, mevcut şartların sıvı su açısından emsalsiz halde uygun olmadığı gezegen yüzeyinin tamamına yayılan volkanik ovalarda görülen misal yansımaları kayıt altına alıyor. Ulaşılan iki sonuç içindeki tutarsızlığın temelinde sıradan bir gerçek yatıyor: Öbür bir gezegende bilimsel çalışma yürütmek sahiden sıkıntı.
2018 yılında yapılan duyuru, Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) Mars Express Orbiter isimli bir araştırma aletinden elde edilen delillere atıfta bulunmaktaydı. Radar sinyalleri kaya ve buza nüfuz edebiliyordu ve mevcut durumda, araştırmacıların sıvı su ile dengeli olduğuna inandıkları Mars kutup buz örtüsünün altından parlak sinyaller almıştı.
Ortaya atılan sav sahiden büyüktü. Mikrobik canlılar için potansiyel olarak yaşanabilir sıvı ortamların var olması ihtimali heyecan vericiydi. Ne var ki bu biçimdesi büyük tezler sağlam delillere gereksinim duyar ve öbür bilim insanları, Mars’ın soğuk ve kurak olan güney kutbunda suyun sıvı biçimde bulunabilmesi için gereken mümkün şartları sorguladılar. Su buzu bol olsa bile, ekseriyetle yüzeyde sıvı biçimde kalacak kadar sıcak olan bir su birikintisinin, ince Mars atmosferinde buhara dönüşmedilk evvel sadece birkaç dakika boyunca varlığını koruyabileceği düşünülüyor.
ŞARTLAR SIVI SUYA İMKÂN TANIMIYOR
Texas Üniversitesi Jeofizik Enstitüsü’nde gezegen bilimci ve çalışmanın başyazarı olan Cyril Grima, “Suyun gezegen yüzebir daha bu kadar yakın kalabilmesi için hem çok tuzlu bir ortama tıpkı vakitte kuvvetli ve bölgesel olarak üretilen bir ısı kaynağına muhtaçlık var; lakin bu gereksinimler, kelam konusu bölge hakkında bildiklerimizle uyuşmuyor” diyor.
Mars buz örtüsünün altında yatan arazi bir kilometreden çok buzla örtülüyken, altında yatan asıl şeyin ne olduğunu öğrenmek hakikaten güç bir vazifeydi. Araştırma grubu, enine uzunluğuna yapılan bir beyin fırtınası esnasında, misal biçimde buzla kaplı olması durumunda, Mars’taki öteki arazi özelliklerinin radar sinyallerinde nasıl görünebileceğini merak etti.
Grup, 2005 yılında Avrupa Uzay Ajansı’nın Mars Express isimli araştırma aracında kullanılmaya başlanan bir radar aygıtı olan MARSIS’ten elde edilen üç yıllık bilgileri baz alarak oluşturulan ve olağanüstü derecede detaylı olan bir Mars radar haritasını kullanarak, gezegenin tamamının üzerine global çapta var iseyımsal bir buz katmanı yerleştirdi. Araştırmacılar, misal biçimde kalın bir buz örtüsünün altına gömülmüşlerse, kutuptakilerle dengeli olan radar sinyalleri üretebilecek özellikleri aradılar. var iseyımsal buz katmanı dikkat cazibeli sonuçlar açığa çıkardı.
YANSIMALAR VOLKANİK KALINTILARDAN GELİYOR
Su ihtimalini gündeme getiren parlak yansıma sinyalleri tüm enlemler boyunca bütün yüzeye yayılmıştı. Doğrulanabildiği kadarıyla, bilinen volkanik ovaların bulunduğu alanlarla eşleştiler.
Dünya’da, demir bakımından varlıklı lav akıntıları, gerisinde radar sinyallerini emsal biçimde yansıtan kayalar bırakabiliyor ve bu da elimizdekini kuvvetli bir açıklama adayı haline getiriyor. Başka ihtimaller içinde, bu parıldayan seraplarla ilgili başka yeni araştırmalarla dengeli olan ve kurumuş ırmak yataklarında bulunan maden yatakları bulunuyor.
Kanada’da bulunan York Üniversitesi’nde Mars araştırmaları yürüten bir jeofizikçi olan Isaac Smith, parlak radar sinyallerinin kayalar su niçiniyle erozyona uğradığında oluşan bir çeşit kil olduğunu düşünüyor. 2021’de gerçekleştirilen bir araştırmada, Smith, Dünya’da var olan killerin 2018’de su olarak duyurulana benzeyen parlak radar yansımaları yarattığını ortaya çıkardı.
“Bence Grima’nın keşfinin hoş yanı, günümüzde gezegenin güney kutbunun altında sıvı su bulunabileceği fikrini ortadan kaldırırken, beraberinde milyarlarca yıl boyunca Mars ikliminde görülen daha geniş bir kuruma sonucunda ortaya çıkan eski göl ve ırmak yataklarıyla ilgili ispatları aramak ve hipotezleri test etmek için sahiden de tam olarak bu alanları göstermesi” diyor.
Smith açısından bu araştırma, Dünya’yla olduğu kadar Mars ile de temaslı olan bilimsel süreçler hakkında aydınlatıcı bir ders niteliği taşıyor. Smith, “Bilim, birinci denemelerde kusursuz olamaz” diyor. “Bu durum, bilhassa de daha evvel hiç kimsenin ziyaret etmediği yerleri araştırdığımız ve her şeyi uzaktan algılayan araçlara bel bağladığımız gezegen biliminde geçerli” diye ekliyor.
Grima ve Smith, artık, hem gelecekteki beşerli iniş alanları için bir maksat olarak birebir vakitte geçmiş ömür belirtilerini aramak maksadıyla Mars’ta radarla su bulmak için ortaya atılan araştırma teklifleri konusunda işbirliği yapıyorlar.
Yazının yepyenisi Cosmos Magazine sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Araştırmacılar, 2018 yılında Mars’ta sıvı suyun varlığına dair ispat bulduklarını duyurduklarında, bilimsel toplulukta bir heyecan dalgası yaşandı. Suyun bulunduğu yerlerde, mikrobiyal yaşama dair cezbedici bir ihtimal de mevcuttur; en azından, Dünya’daki hayatın sürmesi kelam konusu olduğunda.
Maalesef, Teksas Üniversitesi’nde bakılırsav yapan araştırmacıların Kızıl Gezegen’le ilgili gerçekleştirdiği yeni bir araştırma, 2018’deki bulgular hakkında kuşku uyandırıyor ve hayal kırıklığı yaratan alelade bir alternatif sonuca ulaşıyor: Başlangıçta, buzul altı suyu olarak kabul bakılırsan parıltılı yansımalar, buzun altında gömülü biçimde bulunan volkanik kayaların sebep olduğu bir seraptan diğer bir şey değil.
DAHA EVVELKİ ARAŞTIRMAYI GEÇERSİZ KILIYOR
Geophysical Research Letters isimli mecmuada yayınlanan araştırma, mevcut şartların sıvı su açısından emsalsiz halde uygun olmadığı gezegen yüzeyinin tamamına yayılan volkanik ovalarda görülen misal yansımaları kayıt altına alıyor. Ulaşılan iki sonuç içindeki tutarsızlığın temelinde sıradan bir gerçek yatıyor: Öbür bir gezegende bilimsel çalışma yürütmek sahiden sıkıntı.
2018 yılında yapılan duyuru, Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) Mars Express Orbiter isimli bir araştırma aletinden elde edilen delillere atıfta bulunmaktaydı. Radar sinyalleri kaya ve buza nüfuz edebiliyordu ve mevcut durumda, araştırmacıların sıvı su ile dengeli olduğuna inandıkları Mars kutup buz örtüsünün altından parlak sinyaller almıştı.
Ortaya atılan sav sahiden büyüktü. Mikrobik canlılar için potansiyel olarak yaşanabilir sıvı ortamların var olması ihtimali heyecan vericiydi. Ne var ki bu biçimdesi büyük tezler sağlam delillere gereksinim duyar ve öbür bilim insanları, Mars’ın soğuk ve kurak olan güney kutbunda suyun sıvı biçimde bulunabilmesi için gereken mümkün şartları sorguladılar. Su buzu bol olsa bile, ekseriyetle yüzeyde sıvı biçimde kalacak kadar sıcak olan bir su birikintisinin, ince Mars atmosferinde buhara dönüşmedilk evvel sadece birkaç dakika boyunca varlığını koruyabileceği düşünülüyor.
ŞARTLAR SIVI SUYA İMKÂN TANIMIYOR
Texas Üniversitesi Jeofizik Enstitüsü’nde gezegen bilimci ve çalışmanın başyazarı olan Cyril Grima, “Suyun gezegen yüzebir daha bu kadar yakın kalabilmesi için hem çok tuzlu bir ortama tıpkı vakitte kuvvetli ve bölgesel olarak üretilen bir ısı kaynağına muhtaçlık var; lakin bu gereksinimler, kelam konusu bölge hakkında bildiklerimizle uyuşmuyor” diyor.
Mars buz örtüsünün altında yatan arazi bir kilometreden çok buzla örtülüyken, altında yatan asıl şeyin ne olduğunu öğrenmek hakikaten güç bir vazifeydi. Araştırma grubu, enine uzunluğuna yapılan bir beyin fırtınası esnasında, misal biçimde buzla kaplı olması durumunda, Mars’taki öteki arazi özelliklerinin radar sinyallerinde nasıl görünebileceğini merak etti.
Grup, 2005 yılında Avrupa Uzay Ajansı’nın Mars Express isimli araştırma aracında kullanılmaya başlanan bir radar aygıtı olan MARSIS’ten elde edilen üç yıllık bilgileri baz alarak oluşturulan ve olağanüstü derecede detaylı olan bir Mars radar haritasını kullanarak, gezegenin tamamının üzerine global çapta var iseyımsal bir buz katmanı yerleştirdi. Araştırmacılar, misal biçimde kalın bir buz örtüsünün altına gömülmüşlerse, kutuptakilerle dengeli olan radar sinyalleri üretebilecek özellikleri aradılar. var iseyımsal buz katmanı dikkat cazibeli sonuçlar açığa çıkardı.
YANSIMALAR VOLKANİK KALINTILARDAN GELİYOR
Su ihtimalini gündeme getiren parlak yansıma sinyalleri tüm enlemler boyunca bütün yüzeye yayılmıştı. Doğrulanabildiği kadarıyla, bilinen volkanik ovaların bulunduğu alanlarla eşleştiler.
Dünya’da, demir bakımından varlıklı lav akıntıları, gerisinde radar sinyallerini emsal biçimde yansıtan kayalar bırakabiliyor ve bu da elimizdekini kuvvetli bir açıklama adayı haline getiriyor. Başka ihtimaller içinde, bu parıldayan seraplarla ilgili başka yeni araştırmalarla dengeli olan ve kurumuş ırmak yataklarında bulunan maden yatakları bulunuyor.
Kanada’da bulunan York Üniversitesi’nde Mars araştırmaları yürüten bir jeofizikçi olan Isaac Smith, parlak radar sinyallerinin kayalar su niçiniyle erozyona uğradığında oluşan bir çeşit kil olduğunu düşünüyor. 2021’de gerçekleştirilen bir araştırmada, Smith, Dünya’da var olan killerin 2018’de su olarak duyurulana benzeyen parlak radar yansımaları yarattığını ortaya çıkardı.
“Bence Grima’nın keşfinin hoş yanı, günümüzde gezegenin güney kutbunun altında sıvı su bulunabileceği fikrini ortadan kaldırırken, beraberinde milyarlarca yıl boyunca Mars ikliminde görülen daha geniş bir kuruma sonucunda ortaya çıkan eski göl ve ırmak yataklarıyla ilgili ispatları aramak ve hipotezleri test etmek için sahiden de tam olarak bu alanları göstermesi” diyor.
Smith açısından bu araştırma, Dünya’yla olduğu kadar Mars ile de temaslı olan bilimsel süreçler hakkında aydınlatıcı bir ders niteliği taşıyor. Smith, “Bilim, birinci denemelerde kusursuz olamaz” diyor. “Bu durum, bilhassa de daha evvel hiç kimsenin ziyaret etmediği yerleri araştırdığımız ve her şeyi uzaktan algılayan araçlara bel bağladığımız gezegen biliminde geçerli” diye ekliyor.
Grima ve Smith, artık, hem gelecekteki beşerli iniş alanları için bir maksat olarak birebir vakitte geçmiş ömür belirtilerini aramak maksadıyla Mars’ta radarla su bulmak için ortaya atılan araştırma teklifleri konusunda işbirliği yapıyorlar.
Yazının yepyenisi Cosmos Magazine sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)