Atatürk’ün aydınlığından futbolun karanlık dehlizlerine…

Tohumhane

Global Mod
Global Mod
Ulu Liderimiz Gazi Mustafa Kemal Atatürk tarafınca ulusal egemenliğin kayıtsız kuralsız millete teslim teslim edilişinin ve bu manalı bayramın çocuklara armağan edilişinin 100. yılını gururla ve coşkuyla kutluyoruz.

Sporumuzda ise ne yazık ki, futbolun karanlık dehlizlerinde, bulanık sularda balık avlamaya, alanda kazanamadıklarını siyasetin gücüyle, haksız ve adaletsiz bir biçimde elde etmeye çalışanlar var.

Federasyon istifa etmiş, kulüplerin yegane gelir kaynağı yayın ihalesi ortada kalmış, MHK’nin biri gidiyor, oburu geliyor. Ulusal Grup (C) Lİgi’nde Avrupa Kupaları’na sayıları azalan gruplarımız ön elemesiz giremeyecek. Siyaset kelamda özerk olan Futbol Federasyonu’nun iliklerine kadar işlemiş. Bozulan ekonomimiz üzere futbolun prestiji da yerlerde sürünüyor.

Gerçi Muhteşem Lig’de düşme kaldırılırsa iki güzide İzmir kulübü de bundan yararlanacak. Fakat, Kuvay-ı Milliyecilerin kurduğu Büyük Altay‘a ve amatöre kadar inip binlerce taraftarının yalnız bırakmadığı, küllerinden doğan Şanlı Göztepe’ye bu biçimde bir geri dönüş yakışacak mı?

Hatalar, başarısızlık, beceriksizlik, öfke… Ne derseniz deyin lakin, İzmir’i tekrar “Süper Ligsiz” bırakacak bu acı sonu hazırlayan, dönen dolaplar da ortada değil mi?

Futbolumuz karanlığa gömülmüş, karanlık dehlizlerden kendini çekip çıkaracak bir el arıyor.

Tıpkı yıllar evvel bir ulusun yazgısını karanlıklardan çekip çıkaran ve çağdaş uygarlıklar düzebir daha ulaştıran Ulu başkanımız Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün eli üzere…

Bir yandan harp meydanlarında, kan, gözyaşı, yokluklar içinde, padişahın idam fermanı boynunda asılı, savaş verirken, öte yandan sporu düşünen O’ydu.

Sporu bir devlet siyaseti ve zarurî eğitim ideolojisi yapan birinci devlet adamı Gazi Mustafa Kemal’di. Atatürk sporda da dünyada bir birinciydi.

Türk ulusu, ulu başkan Atatürk’ün Cumhuriyet’in temellerini attığı ve “Egemenlik kayıtsız kuralsız milletindir” dediği 23 Nisan’da yepisyeni bir yaşama “merhaba” diyordu.

İşte bu hazırlıklar ortasında “Sağlam baş sağlam bedende bulunur” prensibinden yola çıkarak, Türkler’in yürüttüğü ulusal sporu, Türkiye’nin yeni vizyonu yapmanın hesapları, sportif planlar da Gazi Mustafa Kemal’in başında bir yerde duruyordu.

Daha 1915 yılında “Osmanlı Genç Dernekleri Genel Müfettişliği”ne atandığında hükümet için hazırladığı raporda okullardaki cimnastik derslerinin artırılmasını teklif eden Mustafa Kemal, 23 Nisan’ın akabinde 8 Temmuz 1920’de kendi buyruğuyla Muhafız Alayı’nı kurdurmuş ve bu alaya bağlı “Muhafız Gücü” isminde da bir spor kulübü kurulmasını sağlamıştır.

Şimdi ne yazık ki faaliyetine son verilen bu kulüp futbol, atletizm, binicilik, bisiklet ve polo branşlarında faaliyetler göstermiş ve kapanıncaya dek hem atletlerin silah altındayken formda kalmalarını sağlamış, tıpkı vakitte pek epeyce atletiyle, dünya çapında başarılara imza atarak, ay-yıldızlı bayrağımızı gururla milletlerarası alanda dalgalandırmıştır.

Atatürk savaşın çabucak akabinde evvela “Milli” bir spor siyaseti oluşturmaya ehemmiyet vermiştir. O periyoda dek Türk gençlerinin binbir özveriyle kurduğu kulüpler, azınlıkların elinde olan spor dünyasında üstünlüğü bir ölçüde kırmıştı. Ancak Türkler’in kelam sahibi olmaları için bu uğraşlara devlet dayanağı gerekiyordu. Atatürk çabucak bunu sağlamış ve spora büyük kıymet vermiştir.

Türkler’de sporun geçmişi fazlaca eski bulunmasına rağmen, olaya yalnızca folklorik ve gelenekçi bir bakış açısıyla yaklaşılması ve çağdaş bilimsel biçimlerin yerine atalardan gelen bilgilerle çalışılması Türk Sporunu Cumhuriyet öncesinde bir çok geriye götürmüştür. Daha Yasal devrinden ticaretin azınlık yabancıların inhisarına girdiği üzere, spor faaliyetleri de azınlıklarca yürütülüyordu.

Atatürk dünyada bir unsur imza atarak Vücut Eğitimi derslerini okullarda zarurî kılan birinci devlet adamı olmuştur.

Nitekim Fransız spor gazetesi, L’Auto Atatürk’ün vefatından daha sonra ondan bahsederken bu istikametinden övgüyle kelam etmiştir.

Atatürk, genç Türkiye’nin gelişmesinde gerekli olacak gücün ve gücün kaynağı olan kuvvetli beyinlerin, lakin sağlam bedenler üzerinde taşınabileceğini görmüştü ve bunu da o ünlü özdeyişiyle söz etmişti. Ancak tüm niyetler, yalnız kağıt üzerinde ve nutuklarda kalmamış, Ulu başkan tarafınca bilfiil yerine getirilmiştir,

13 Ağustos 1923 tarihindeki hükümet programına gençlerin vücudu ve zihinsel eğitimini birlikte yürütüleceği unsurlar konulmuş, stadyumlar, çeşitli spor merkezleri kurulmuş ve Halk Konutları’nın spor kolları şahsen denetlenmiş ve spor yeni Cumhuriyet’in yükselen kıymeti olmuştur.

İşin farklı yanı daha Cumhuriyet kurulmadan Türkiye Cumhuriyeti’nin spor siyaseti saptanıp bu bahiste adımların atılmasıdır.

Nitekim, “Terbiyei-Bederıiyye Darülmuallilmini” fazlaca geçmeden kurulmuş, “Gazi Terbiye Enstitüsü” ismi altında Ankara’ da hizmete geçmiştir. Ayrıyeten Çapa Muallim Mektebi’nde bir kurs açılmış ve başına Avrupa’da Vücut Eğitimi tahsili görmüş Selim Sırrı Beyefendi (Tarcan) getirilmiştir. Ayrıyeten birebir kursa İsveç’ten iki bayan öğretmen getirilerek, bayan vücut eğitimi öğretmenleri yetiştirilmesine başlanmıştır. Yetişen bu öğretmen adayları içinde başarılı olanları ihtisas görmek için Avrupa’ya gönderilmesine karar veren Ulu Başkan, subayların da askeri okullarda çağdaş vücut eğitimini uygulayabilmeleri için bu eğitimden geçerek, Avrupa ‘ya gidip, ihtisas görmelerini istemiştir.

Eğitim gayesiyle Avrupa’ya yollanan ergenlerden, Belçika’nın Gent kentine giden Suat Hayri Beyefendi (Ürgüplü) sonrasındasında tarafsız Başbakan olarak bakılırsav yapacak, başka genç Vildan Aşir (Savaşır) da uzun yıllar Vücut Terbiyesi Genel Müdürlüğü’nü yürütecekti.

Gazi Terbiye Enstitüsü’nün Vücut Eğitimi Kısmı’na Almanya’dan uzman getiren Gazi Mustafa Kemal, çağdaş, genç ve bilgili bir takımla Türk sporunun temellerini atmıştır.

İstanbul’da Beşiktaş (1903), Galatasaray (1905), Fenerbahçe (1907) kulüplerinin Türk gençleri tarafınca kurulmasının akabinde, İzmir’de Kuvay-ı Milliyeci gençlerin önderliğinde kurulan Karşıyaka Spor Kulübü (1912) ve Altay (1914) ile öncülüğündeki Türk Sporu, Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte Altınordu (1923) ve İzmirspor’un (1923) akabinde Göztepe (1925) ve Bucaspor (1928) ile Atatürk’ün spor siyasetini bölgemizde sürdürmüş, genç Cumhuriyet’in ulusal varlığını ve ulusal pahaları spor kulüpleri bünyesinde halka yaymıştır.

Nitekim Ulu Lider Karşıyaka ve Altay Kulubü’nü ziyaretlerinde bu durumdan duyduğu memnuniyeti şahsen lisana getirmiştir. Hatta İzmir’e birinci giren süvarilerin kumandanı Fahrettin Altay Paşa’ya, bir arada seyrettiği maçta, siyah beyazlı kulübün İngiliz Donanması karşısında elde ettiği galibiyetten esinlenerek “Altay” soyadını vermiştir.

Atatürk’ün spor siyasetini okullara ve ötürüsıyla Türkiye Cumhuriyeti’ne yaymada sağ kolu olan, genç yaşta yitirdiğimiz, onun birinci üç bakanlığını yapan Mustafa Necati’nin Altay Spor Kulübü’nün kurucularından olması ise hem Altay Kulübü, tıpkı vakitte bölgemiz için başka bir gurur kaynağı olmuştur.

Türk Sporunun birinci resmi örgütü ise 16 Ocak 1924’te Atatürk’ün başkanlığında toplanan hükümetin sonucuyla , “Türkiye Antrenman Cemiyetleri İttifakı” olmuştur ve çabucak kamu faydasına dernek olarak ilan edilen cemiyet için birinci sefer bütçeye spor ödeneği konmuştur.

Türkiye Egzersiz Cemiyetleri İttifakı ile Türkiye Ulusal Olimpiyat Komitesinin başına iki büyük spor adamı Ali Sami Beyefendi (Yen) ile Selim Sırrı Beyefendi (Tarcan) getirilmiş, genç Türkiye Cumhuriyeti çabucak hemen birinci aylarını yaşarken, 1924 Paris Olimpiyatları’na Türk sportmenlerin katılması sonucu alınmıştı. Büyük Atatürk bir kaç ay üzere epey kısa bir müddetde, bu defa spor alanında büyük işlerden birinin daha önderliğini yapmıştı.

Osmanlı devrinde, Ermeni, Rum, İngiliz ve Yahudilerle temsil edilen Türkiye, 1920 Olimpiyatları’na da, 1.Dünya Savaşı’nda yenildiği için “savaş suçlusu” olarak alınmamıştı. Atatürk Lozan Mutabakatına, spor hususunu eklettiren tek ülke olarak dayatmalara karşı durmuş ve Türkiye devlet statüsünde, Türk atletlerle katıldığı 1924 Olimpiyatları’na 11 atlet, 3 bisikletçi, 2 halterci, 1 eskrimci, 5 güreşçi ve 18 futbolcu ile temsil edilmiş ve Dünya sporuna Ay-yıldız’ı tanıtma ve yarış fırsatı bulmuştur.

Atatürk yalnızca adamların değil bayanların da Türk Sporu’nda aktif olmasını istiyordu. 1926 yılında Ömer Besim Koşalay ile yürüttüğü çalışmalarla bayan atletler Nermin Tahsin, Emine Abdullah ve Mübeccel Hüsamettin faaliyet göstermeye başladılar. Türkiye’nin birinci bayan atletleri olarak başarılara imza attılar.

Ulu liderimiz son nefesine kadar spordaki önderliğini devam ettirmiştir. Vefatına günler kala, bugün de Türk Sporunun temelini oluşturan 3530 sayılı “Beden Terbiyesi Kanunu” 29 Haziran 1938 günü kabul edilmiştir.

Onun öncesinde ise 20 Haziran 1938’de Atatürk’ün Ulusal Çaba’ya başlama günü olan 19 Mayıs, Gençlik ve Spor Bayramı ilan edilmiştir.

Atatürk’ün vefat döşeğindeyken, TBMM’nin 01 Kasım 1938’deki açılışında okunmak üzere Başbakan Celal Bayar’a ilettiği nutkunda, spor ile ilgili son kelamları de şunlar olmuştur:

“Her çeşit spor faaliyetlerini, Türk gençliğinin ulusal terbiyesinin ana ögelerinden saymak lazımdır. Bu işte, hükümetin şimdiye kadar olduğundan daha hayli önemli ve dikkatli davranması, Türk gençliğinin spor bakımından da ulusal heyecan ortasında, itina ile yetiştirilmesi önemli

tutulmalıdır. Türk gençliğinin kültürde olduğu üzere, spor alanında da ülküsüne ulaştırılması için Yüksek Kurultayın, kabul ettiği Vücut Terbiyesi Kanununun tatbikine geçildiği için mutluyum…”

Işıklarda uyu Büyük Atatürk. Bu 23 Nisan’da da bir defa daha senin müsaadeden ayrılmayacağımızı ilan ederken, Türk sporunu da senin arzuladığın yerde görmek en büyük dileğimizdir.

Ne Keyifli Türküm diyene…
 
Üst