bencede
New member
Patrick Peter
Araştırmacılar, 2020 yılında, birinci kere şu ana dek keşfedilen en uzun hayvanın ne olabileceğine şahit oldular. Avustralya açıklarındaki bir derin deniz kanyonunda görülen yaratık, yaklaşık 150 metre uzunluğa sahip bir sifonofor* idi. Bu çeşit kümesinin her üyesi, bir mercana benzeyen lakin okyanusta hür biçimde yüzen uzun, ip gibisi bir koloni oluşturmak üzere birbirine bağlanan ve ‘zooid’ ismi verilen epey sayıda küçük hayvandan oluşur.
İnsanların bu devasa sifonoforu görmesinin bu biçimdesine uzun vakit aldığı hesaba katıldığında, çabucak şu soru akla geliyor: İnsanların çabucak hemen keşfetmediği daha fazla devasa hayvan olabilir mi? Karşılık neredeyse mutlaklık olarak evet. Bilim insanları hâlâ dünyadaki hayatı öğreniyorlar ve sifonofor, insanların son senelerda keşfettiği birkaç dev canlıdan biri.
DERİN DENİZLER ŞİMDİ BİLİNMİYOR
Kaliforniya’da bulunan Monterey Körfezi Akvaryumu’nun aktardığı kadarıyla, sifonoforlar yüzeyin yaklaşık 700 ilâ 1000 metre derinlerinde yaşıyorlar. tıpkı vakitte, bilim insanları yeni devasa canlılar keşfetmek için her seferinde bu biçimde derinliklere inmek zorunda değil. 2011 yılında, daha evvel bilinmeyen bir balina tipi Yeni Zelanda kıyısına vurdu. Bilim insanları, 2021 yılında bu devi, ‘gagalı balina’ ailesinin yeni bir üyesi olarak sınıflandırdılar; gagalı balinalar, balinaları ve yunusları korumak için çalışan milletlerarası bir yardım kuruluşu olan ‘Whale and Dolphin Conservation’ [Balina ve Yunus Koruma] örgütüne göre nadir halde canlı biçimdeyken görülen ve pek bilinmeyen bir derin dalıcı balinaları kümesi.
Araştırmacılar derin okyanuslardaki sırları çözmeye çabucak hemen başlamışken, karada yaşayan iri cüsseli hayvanlara epeyce daha aşinalar. Afrika’daki çalı filleri, geniş ovalar üzerinde gözden kaçırılamayacak bir imaja sahiplerdir. The Nature Conservancy’nin aktardığı kadarıyla, yaklaşık 4 metre uzunluğa ve 11 ton yüke sahip olan bu hayvanlar, Dünya’da yaşayan en büyük kara hayvanlarıdır. Yeryüzünde gezinen devasa, fil büyüklüğündeki bir yaratığı gözden kaçırabileceğimizi düşünmek fazlaca güç.
Tahminen de bu yüzden, iri cüsseli kara hayvanları hakkında gerçekleştirilen araştırmaların büyük kısmı yeni keşiflerden fazla bir daha sınıflandırmalar yapılması eğilimi stantlar. Örnek olarak, Live Science mecmuasının daha evvel bildirdiği üzere, araştırmacılar, 2017 yılında Endonezya’nın Sumatra adasında izole biçimde yaşayan bir orangutan kümesinin öteki orangutanlardan farklı bir tıp olduğunu belirledi ve onlara ‘Tapanuli orangutanları’ (Pongo tapanuliensis) ismini verdiler. Öte yandan, beşerler bu orangutanların var olduğundan aslına bakarsan haberdardı ve 1.5 metreden daha az bir uzunluğa sahip olan bu primatlar, aslında tam manasıyla bir dev değiller. Bu ortada, Koca Ayak, Nessie yahut daha evvel tanımlananlardan fazlaca daha farklı olan başka büyük mitolojik canavarların varlığına dair fizikî bir delile da ulaşılmadı.
KALINTILAR SAYESİNDE KEŞFEDİLDİLER
Bilinmeyen en büyük kara hayvanları ise canlı biçimdeyken görülmekten fazla toprak altından çıkarılma eğilimi gösterirler. Beşerler hâlâ Dünya’nın jeolojik tarihini araştırıyor ve daha evvel fosil kayıtlarına geçmemiş olan devler buluyorlar. Kısa mühlet evvel keşfedilen devlerin başında, çok büyük bir vücuda ve uzun bir boyna sahip otçullar olan ve ‘titanozorlar’ ismi verilen bir küme devasa cüsseli ‘sauropod’ dinozoru geliyor.
Londra’da bulunan Tabiat Tarihi Müzesi’nde paleontolog olan Paul Barrett, verdiği demeçte, “Bu hayvanlardan birinde, potansiyel olarak altı ya da yedi yetişkin erkek Afrika filinin sahip olduğuyla birebir ölçüde yükten bahsediyoruz” diyor. En büyük titanozorlardan bir kısmı nispeten yakın vakitte Arjantin’de keşfedildi ve tıpkı vakitte, kayıtlardaki en büyük karasal hayvanlar kulvarında çabucak hemen yarışmacı konumundalar. Boyutlarıyla ilgili sürmekte olan kimi bilimsel tartışmalar mevcut; ancak tüm titanozorların en ağır ve potansiyel olarak en büyüğü, muhtemelen Argentinosaurus idi.
1993 yılında keşfedilen Argentinosaurus’un kemikleri, Londra Tabiat Tarihi Müzesi’ne nazaran 35 metre uzunluğa ve yaklaşık 77 ton tartıya sahip olduğunu gösteriyor. Buna rağmen, hâlâ büyük boyutlara sahip yeni rakipler gün yüzüne çıkıyor. Live Science tarafınca daha evvel aktarıldığı kadarıyla, 2014 yılında ‘Patagotitan mayorum’ isimli dinozor yaklaşık 66 ton yük ve 37 metre uzunluğuyla paleontoloji sahnesinde uzunluk gösterdi. 2021 yılında araştırmacılar daha da büyük olabilecek öbür bir titanozor keşfettiklerini duyurdular; ne var ki fosili çabucak hemen tam olarak toprak üstüne çıkarmadılar.
Barrett bundan daha büyük titanozorların da keşfedileceğini düşünüyor. Bu bulguların oranının, fosil keşiflerinde görülen daha geniş bir yükseliş eğilimiyle bir arada arttığını, zira daha fazla paleontologun geçmişte olduğundan daha geniş bir alan yelpazesini incelediğini lisana getiriyor. Barrett, “Tarihsel olarak, bu araştırmaların büyük kısmı, Kuzey Amerika ve Avrupa üzere makale yayıncılarının yaşadığı yerlerde gerçekleştirildi” diyor: “Geçtiğimiz 30-40 yıl içerisinde, bu bilgi tabanı milletlerarası alanda fazlaca daha yaygın bir formda paylaşılmaya başlandı.”
FOSİLLERİN KUVVETLİ OLUŞUM SÜRECİ
Bu yükselen keşif düzebir daha rağmen, soyu tükenen dev cüsseli hayvanlara ait ispatlar her vakit besbelli halde ortaya çıkmıyor. En büyük dinozorun en üst kısmı olan Argentinosaurus, yalnızca yaklaşık bir düzine kemik yardımıyla biliniyor. Barrett, “Aslında, birinci etapta fosilleşme çok sıkıntı bir müddetç” diyor. Bir hayvanın kayaların ortasında korunması için, bir epeyce şeyin yolunda gitmesi gerekiyor. örneğin, hayvanın kemiklerinin çamur ya da kum üzere hakikat şartlar içerisinde süratli bir biçimde bütünüyle gömülmesi ve bu kalıntıların bir yırtıcı hayvan tarafınca yenmemesi ya da dışarı çıkarılmaması ya da vakit içinde aşındırılmaması gerek.
Barrett, “Şayet bir Sauropod’sanız ve 30 metre uzunluğa sahipseniz, tek seferde gömülme ihtimaliniz aslında ziyadesiyle düşüktür” diyor: “Büyük ihtimalle her vakit dışarıda bir modülünüz kalır.”
Bir kara hayvanı kelam konusu olduğunda, bilim insanlarının bir teorik azamî büyüklük sonu yok. Bu listeye denizde yaşayan hayvanları dahil ettiğinizde, kayıtlardaki en ağır hayvanlar, en az 150 ton azamî yüke sahip olan mavi balinalardır (Balaenoptera musculus). tıpkı vakitte, titanozorların yaptığı üzere yüklerini toprak üstünde taşımak zorunda değiller.
Büyük hayvanların ne kadar büyüyebilecekleri, yerçekiminin yükü altında kendilerini hâlâ ne kadar destekleyebilecekleri ve devasa cüsselerini hareket ettirmeye yetecek güçten ne kadar alabilecekleri konusunda bir hudut olmalı. Barrett, yeni dinozor keşiflerinin, gövde boyutları bağlamında büyük bir sıçrama yaptığını görürse epey şaşıracağını, aslında paleontologların aslına bakarsanız şaşkın durumda olduklarını söylüyor. Barrett, “Bu sona yakın olduğumuzu söylemek istemem, zira yarın birileri daha da büyük bir şey keşfedebilir” diyor.
*Sifonofor ya da ‘Siphonophorae’, Cnidaria kümesine dahil bir deniz organizması sınıfı olan hidrozoanların bir kısmıdır. Dünya Deniz Tipleri Sicili’ne bakılırsa, bilinen 175 tipi içerir.
Yazının yepyenisi Live Science sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Araştırmacılar, 2020 yılında, birinci kere şu ana dek keşfedilen en uzun hayvanın ne olabileceğine şahit oldular. Avustralya açıklarındaki bir derin deniz kanyonunda görülen yaratık, yaklaşık 150 metre uzunluğa sahip bir sifonofor* idi. Bu çeşit kümesinin her üyesi, bir mercana benzeyen lakin okyanusta hür biçimde yüzen uzun, ip gibisi bir koloni oluşturmak üzere birbirine bağlanan ve ‘zooid’ ismi verilen epey sayıda küçük hayvandan oluşur.
İnsanların bu devasa sifonoforu görmesinin bu biçimdesine uzun vakit aldığı hesaba katıldığında, çabucak şu soru akla geliyor: İnsanların çabucak hemen keşfetmediği daha fazla devasa hayvan olabilir mi? Karşılık neredeyse mutlaklık olarak evet. Bilim insanları hâlâ dünyadaki hayatı öğreniyorlar ve sifonofor, insanların son senelerda keşfettiği birkaç dev canlıdan biri.
DERİN DENİZLER ŞİMDİ BİLİNMİYOR
Kaliforniya’da bulunan Monterey Körfezi Akvaryumu’nun aktardığı kadarıyla, sifonoforlar yüzeyin yaklaşık 700 ilâ 1000 metre derinlerinde yaşıyorlar. tıpkı vakitte, bilim insanları yeni devasa canlılar keşfetmek için her seferinde bu biçimde derinliklere inmek zorunda değil. 2011 yılında, daha evvel bilinmeyen bir balina tipi Yeni Zelanda kıyısına vurdu. Bilim insanları, 2021 yılında bu devi, ‘gagalı balina’ ailesinin yeni bir üyesi olarak sınıflandırdılar; gagalı balinalar, balinaları ve yunusları korumak için çalışan milletlerarası bir yardım kuruluşu olan ‘Whale and Dolphin Conservation’ [Balina ve Yunus Koruma] örgütüne göre nadir halde canlı biçimdeyken görülen ve pek bilinmeyen bir derin dalıcı balinaları kümesi.
Araştırmacılar derin okyanuslardaki sırları çözmeye çabucak hemen başlamışken, karada yaşayan iri cüsseli hayvanlara epeyce daha aşinalar. Afrika’daki çalı filleri, geniş ovalar üzerinde gözden kaçırılamayacak bir imaja sahiplerdir. The Nature Conservancy’nin aktardığı kadarıyla, yaklaşık 4 metre uzunluğa ve 11 ton yüke sahip olan bu hayvanlar, Dünya’da yaşayan en büyük kara hayvanlarıdır. Yeryüzünde gezinen devasa, fil büyüklüğündeki bir yaratığı gözden kaçırabileceğimizi düşünmek fazlaca güç.
Tahminen de bu yüzden, iri cüsseli kara hayvanları hakkında gerçekleştirilen araştırmaların büyük kısmı yeni keşiflerden fazla bir daha sınıflandırmalar yapılması eğilimi stantlar. Örnek olarak, Live Science mecmuasının daha evvel bildirdiği üzere, araştırmacılar, 2017 yılında Endonezya’nın Sumatra adasında izole biçimde yaşayan bir orangutan kümesinin öteki orangutanlardan farklı bir tıp olduğunu belirledi ve onlara ‘Tapanuli orangutanları’ (Pongo tapanuliensis) ismini verdiler. Öte yandan, beşerler bu orangutanların var olduğundan aslına bakarsan haberdardı ve 1.5 metreden daha az bir uzunluğa sahip olan bu primatlar, aslında tam manasıyla bir dev değiller. Bu ortada, Koca Ayak, Nessie yahut daha evvel tanımlananlardan fazlaca daha farklı olan başka büyük mitolojik canavarların varlığına dair fizikî bir delile da ulaşılmadı.
KALINTILAR SAYESİNDE KEŞFEDİLDİLER
Bilinmeyen en büyük kara hayvanları ise canlı biçimdeyken görülmekten fazla toprak altından çıkarılma eğilimi gösterirler. Beşerler hâlâ Dünya’nın jeolojik tarihini araştırıyor ve daha evvel fosil kayıtlarına geçmemiş olan devler buluyorlar. Kısa mühlet evvel keşfedilen devlerin başında, çok büyük bir vücuda ve uzun bir boyna sahip otçullar olan ve ‘titanozorlar’ ismi verilen bir küme devasa cüsseli ‘sauropod’ dinozoru geliyor.
Londra’da bulunan Tabiat Tarihi Müzesi’nde paleontolog olan Paul Barrett, verdiği demeçte, “Bu hayvanlardan birinde, potansiyel olarak altı ya da yedi yetişkin erkek Afrika filinin sahip olduğuyla birebir ölçüde yükten bahsediyoruz” diyor. En büyük titanozorlardan bir kısmı nispeten yakın vakitte Arjantin’de keşfedildi ve tıpkı vakitte, kayıtlardaki en büyük karasal hayvanlar kulvarında çabucak hemen yarışmacı konumundalar. Boyutlarıyla ilgili sürmekte olan kimi bilimsel tartışmalar mevcut; ancak tüm titanozorların en ağır ve potansiyel olarak en büyüğü, muhtemelen Argentinosaurus idi.
1993 yılında keşfedilen Argentinosaurus’un kemikleri, Londra Tabiat Tarihi Müzesi’ne nazaran 35 metre uzunluğa ve yaklaşık 77 ton tartıya sahip olduğunu gösteriyor. Buna rağmen, hâlâ büyük boyutlara sahip yeni rakipler gün yüzüne çıkıyor. Live Science tarafınca daha evvel aktarıldığı kadarıyla, 2014 yılında ‘Patagotitan mayorum’ isimli dinozor yaklaşık 66 ton yük ve 37 metre uzunluğuyla paleontoloji sahnesinde uzunluk gösterdi. 2021 yılında araştırmacılar daha da büyük olabilecek öbür bir titanozor keşfettiklerini duyurdular; ne var ki fosili çabucak hemen tam olarak toprak üstüne çıkarmadılar.
Barrett bundan daha büyük titanozorların da keşfedileceğini düşünüyor. Bu bulguların oranının, fosil keşiflerinde görülen daha geniş bir yükseliş eğilimiyle bir arada arttığını, zira daha fazla paleontologun geçmişte olduğundan daha geniş bir alan yelpazesini incelediğini lisana getiriyor. Barrett, “Tarihsel olarak, bu araştırmaların büyük kısmı, Kuzey Amerika ve Avrupa üzere makale yayıncılarının yaşadığı yerlerde gerçekleştirildi” diyor: “Geçtiğimiz 30-40 yıl içerisinde, bu bilgi tabanı milletlerarası alanda fazlaca daha yaygın bir formda paylaşılmaya başlandı.”
FOSİLLERİN KUVVETLİ OLUŞUM SÜRECİ
Bu yükselen keşif düzebir daha rağmen, soyu tükenen dev cüsseli hayvanlara ait ispatlar her vakit besbelli halde ortaya çıkmıyor. En büyük dinozorun en üst kısmı olan Argentinosaurus, yalnızca yaklaşık bir düzine kemik yardımıyla biliniyor. Barrett, “Aslında, birinci etapta fosilleşme çok sıkıntı bir müddetç” diyor. Bir hayvanın kayaların ortasında korunması için, bir epeyce şeyin yolunda gitmesi gerekiyor. örneğin, hayvanın kemiklerinin çamur ya da kum üzere hakikat şartlar içerisinde süratli bir biçimde bütünüyle gömülmesi ve bu kalıntıların bir yırtıcı hayvan tarafınca yenmemesi ya da dışarı çıkarılmaması ya da vakit içinde aşındırılmaması gerek.
Barrett, “Şayet bir Sauropod’sanız ve 30 metre uzunluğa sahipseniz, tek seferde gömülme ihtimaliniz aslında ziyadesiyle düşüktür” diyor: “Büyük ihtimalle her vakit dışarıda bir modülünüz kalır.”
Bir kara hayvanı kelam konusu olduğunda, bilim insanlarının bir teorik azamî büyüklük sonu yok. Bu listeye denizde yaşayan hayvanları dahil ettiğinizde, kayıtlardaki en ağır hayvanlar, en az 150 ton azamî yüke sahip olan mavi balinalardır (Balaenoptera musculus). tıpkı vakitte, titanozorların yaptığı üzere yüklerini toprak üstünde taşımak zorunda değiller.
Büyük hayvanların ne kadar büyüyebilecekleri, yerçekiminin yükü altında kendilerini hâlâ ne kadar destekleyebilecekleri ve devasa cüsselerini hareket ettirmeye yetecek güçten ne kadar alabilecekleri konusunda bir hudut olmalı. Barrett, yeni dinozor keşiflerinin, gövde boyutları bağlamında büyük bir sıçrama yaptığını görürse epey şaşıracağını, aslında paleontologların aslına bakarsanız şaşkın durumda olduklarını söylüyor. Barrett, “Bu sona yakın olduğumuzu söylemek istemem, zira yarın birileri daha da büyük bir şey keşfedebilir” diyor.
*Sifonofor ya da ‘Siphonophorae’, Cnidaria kümesine dahil bir deniz organizması sınıfı olan hidrozoanların bir kısmıdır. Dünya Deniz Tipleri Sicili’ne bakılırsa, bilinen 175 tipi içerir.
Yazının yepyenisi Live Science sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)