bencede
New member
Ludovic Slimak, Clement Zanolli, Jason E. Lewis
Alplerin güney Fransa’da kalan yamaçlarında bulunan yaklaşık 100 metre yüksekteki mütevazı bir kaya sığınağı, Rhône Irmağı Vadisi’ne bakar. Burası, bölge üzerinde stratejik bir nokta; çünkü Rhône bu bölgede, iki dağ sırası içinde kalan bir darboğazdan geçiyor. Bu kaya barınağının sakinleri, günümüzde kıtanın en işlek otoyollardan birinde süratli trenlerin ve günde 180.000’e varan aracın seyahat ettiği geçiş noktasında, binlerce yıl boyunca Akdeniz bölgesi ile kuzey Avrupa ovaları içinde göçen hayvan sürülerine hakim bir pozisyona sahip oldular.
1960’larda ün kazanan ve Fransız halk kahramanı Louis Mandrin’i onurlandırmak emeliyle isminin verildiği ‘Grotte Mandrin’ isimli hafriyat alanı, 100 bin yılı aşkın bir müddetdir değerli bir bölge. Paleolitik devirde yaşayan eski avcı-toplayıcıların arkalarında bıraktıkları taştan yapılma eserler ve hayvan kemikleri, kuzeyden esen ünlü ‘mistral rüzgarlarının’ buraya taşıdığı buzul tozuyla süratlice örtülmüş ve kalıntıları yeterli korunmuştur.
YOLLAR 54 BİN YIL EVVEL KESİŞTİ
Araştırma takımımız, 1990 yılından bu yana mağara tabanında en üst kısımda yer alan 3 metrelik tortuyu dikkatle araştırıyor. El üretimi yapıtlara ve diş fosillerine baktığımızda, Mandrin bölgesinin, çağdaş insanların Avrupa’ya birinci sefer ne vakit ayak bastıklarına ait genel kabul nazarann kıssayı bir daha yazdığına inanıyoruz.
İnsanların kökenlerini araştıran bilim insanları, 300 bin ilâ 40 bin yıl evvel Neandertallerin ve onların cetlerinin Avrupa geneline yayılmış olduğu konusunda sıklıkla hemfikir. bu vakitte birtakım kimiler Levant’ta* ve Asya’nın kimi bölgelerinde çağdaş beşerlerle temas kurdular. Akabinde, günümüzden yaklaşık 48 bin ilâ 45 bin yıl evvel, çağdaş beşerler -özetlemek gerekirsesı biz- dünyanın geri kalanına yayıldı ve Neandertallerle bir arada başka tüm arkaik beşerler yeryüzünden silindi.
Science Advances isimli mecmuada, çağdaş insanların 54 bin yıl evvel Mandrin’de yaşadıklarını gösteren ispatları nasıl keşfettiğimizi anlatıyoruz. Bu alanın geçmişi, tıbbımızın daha evvel Avrupa’da yaşadığı düşünülen tarihten yaklaşık 10 bin yıl öncesine uzanıyor ve Bulgaristan’daki bilinen en eski bölgeden 1700 kilometre daha batıda. Ve büyüleyici bir biçimde, Neandertaller birebir mağarayı çağdaş insanın kullanmasından evvel ve daha sonra kullanmış üzere görünüyor.
KÜÇÜK TAŞ NOKTALARDAN VE BİR DİŞTEN SAĞLANAN İPUÇLARI
Grotte Mandrin hafriyatlarının birinci on yılı içerisinde ortaya çıkan birinci ilgi alımlı bulgu, ‘E Tabakası’nda tanımladığımız 1.500 epeyce küçük üçgen taş noktaydı. Uzunluğu 1 cm’den biraz daha az olan bu noktalar, ok uçlarını anımsatıyor. Mağaradaki Neandertal yapıtlarının etrafında bulunan 11 arkeolojik katmanda öbür teknolojik öncülere ya da ardıllara ait bir bulgu mevcut değil.
Pekala, onları kim yaptı? Orta Rhône Vadisi’nde bulunan birkaç diğer yer daha bu küçük noktalardan barındırıyor. Ne var ki bu alanlar uzun vakit evvel kazmalarla kazıldı ve bu durum noktaların vakit ortasında birebir anda mı yoksa kademeli halde mi ortaya çıktığını, tahminen de Neandertallerin bunları yapmak için yeni sistemler geliştirip geliştirmediğini anlamamızı zorlaştırdı. 2004 yılında, grubumuzdan biri olan Ludoviç Slimak, bu ayırt edici geleneğe, bu kadar küçük noktaların birinci bulunduğu yerin ismini vererek “Neronian” dedi.
Karşılaştırma yapabilmek için daha fazla lokal hafriyat alanı olmasa da, ikimiz, Laure Metz ve Slimak, geçmişi 54 bin yıl önceye dayanan ve çağdaş insanların muhakkak hayatış olduğu bir bölgeyi inceledik: Bölge, Doğu Akdeniz’deydi. Bilhassa de Beyrut yakınlarında bulunan Ksar Akil bölgesi, Avrasya’nın tamamındaki en uzun ve en güçlü Paleolitik kayda konut sahipliği yapıyor.
Ksar Akil’de bulunan taş eserler üzerinde yaptığımız incelemeler, Mandrin’dekilerle tıpkı büyüklükte ve tıpkı teknik geleneklerle yapılan küçük noktalara misal biçimler içeren eski bir tortu katmanını açığa çıkardı. Bu benzerlik, Neronian yapıtlarının Neandertaller eliyle değil, bu bölgeye zannettiğimizden çok daha evvel ulaşan bir küme çağdaş insan kaşifi tarafınca yapıldığını güçlü biçimde düşündürüyor.
Bulmacanın son kesimi, 2018 yılında, takımımızdan Clément Zanolli’nin hafriyat esnasında farklı katmanlar içerisinde bulduğumuz dokuz hominin [insansı] dişini tahlil etmesiyle açığa çıktı. Bilgisayarlı tomografi kullanılarak yapılan hassas tahliller ve yüzlerce öbür fosille yapılan karşılaştırmalar sonucunda, 2 ilâ 6 yaş içindeki bir çocuktan geriye kalan tek bir süt dişi olan Mandrin E Dişi’nin ilkel bir çağdaş beşerden günümüze ulaştığını ve bunun bir Neandertal’e ilişkin olamayacağını tespit edebildik.
Taş noktaların yaratılmasında kullanılan teknolojilere ve öteki bölgelerdeki genel görünüme bu fosil ispatları da eklediğimizde, Grotte Mandrin’de bulunan Neronian noktalarını yaratanların çağdaş beşerler olduğu sonucuna ulaşıyoruz.
KAMP ATEŞİ KATMANLARINI AĞAÇ HALKALARI ÜZERE OKUMAK
Öte yandan, Mandrin’de gerçekleşen keşifler bunlarla bitmiyor. Hafriyat alanının katmanları ortasında, fosiller ve el imali eserler ile bir arada, barınak duvarlarının ve çatısının yıkılarak toprak altına gömülen kesimleri da mevcut.
Neandertaller ve çağdaş beşerler bu alanda ateş yaktığında, duman bu yüzeylerde bir kurum katmanı bırakıyordu. Akabinde, daha sonraki mevsimde ‘speleothem’ denilen ince bir kalsiyum karbonat katmanı onu kaplıyordu. Bu döngü bir daha ve bir daha gerçekleşti.
Bu kurum kaplı tonoz modüllerini birinci vakit içinderda 2006 yılında keşfettik ve grubumuz her yıl Mandrin’in her bir arkeolojik katmanında binlercesini daha buldu. Takım üyesi Ségolène Vandevelde tarafınca sürdürülen on yıllık bir araştırma, bu kalıntıların, kümelerin yerleşim alanını hangi sıklık ve mühlet ile ziyaret ettiklerini anlamak için ağaç halkaları üzere okunabileceğini ortaya koydu ve insan kümelerinin 80 bin yıl boyunca yaklaşık 500 defa Mandrin’e geldiğini açığa çıkardı.
Bunun akabinde Vandevelde, mağaradaki son Neandertal ateşi ile birinci çağdaş insan ateşi içinde ne kadar mühlet olduğunu tespit edebildi ve Grotte Mandrin’i kullanan Neandertaller ile buraya yerleşen çağdaş beşerler içinde sırf en çok bir yıl olduğunu saptadı.
Çağdaş beşerler 40 yıl müddetince, yani bir ya da iki jenerasyon boyunca her yıl Mandrin’de konakladıktan daha sonra, tıpkı ortaya çıktıkları üzere süratli ve gizemli bir biçimde ortadan kayboldular. sonrasındasında, akabinde gelen 12 bin yıl boyunca Neandertaller Mandrin’e sistemli biçimde bir daha yerleştiler.
TIPKI BÖLGEYİ PAYLAŞAN BİRDen çok İNSAN ÇEŞİDİ
Pekala bu çağdaş insan kümeleri Batı Avrupa’ya nasıl bu kadar erken geldi?
Avustralya’da elde edilen arkeolojik ispatlar, çağdaş insanların bu kıtaya yaklaşık 65 bin yıl evvel ulaştığını ortaya koyuyor. şüphesiz, oraya ulaşmak için açık okyanusu geçebilecek bir tekneye gereksinimleri olmuştu. Bu yüzden, Akdeniz’de yaşayan insanların 54 bin yıl evvel tekne üretecek teknolojilere sahip olduklarını ve bu teknolojileri, bu denizin kıyı şeridini keşfetmek hedefiyle kullandıklarını var iseymak güç değil.
Grotte Mandrin’de bulunan yapıtları üretmek için kullanılan çakmaktaşının çıkarıldığı taş ocaklarından, hem Neandertallerin tıpkı vakitte çağdaş insanların, hafriyat alanının etrafındaki her istikamete yanlışsız yaklaşık çapı 100 km olan bir alanda dolaştığını biliyoruz.
Çağdaş beşerler bu kadar kısa bir vakit diliminde bu kadar geniş ve çeşitli bir arazi sathında bulunan bütün bu taş ocaklarını nasıl öğrendiler? Neandertallerle bilgi alışverişinde bulunabildikleri ya da onlardan rehberlik hizmeti alabildikleri bir alakaları mi vardı? Bu, iki kümenin birleştiği bir an mıydı?
Mandrin’de sürmekte olan araştırmalarımız, Avrupa’daki en eski atalarımızla ilgili bu ve öbür sorulara ışık tutacak.
*Levant, Akdeniz’in doğu kıyılarında bulunan geniş bir araziyi tanımlamak için kullanılan, sonları kesin olmayan, coğrafik, tarihî ve kültürel bir isimlendirme. Genel olarak tarih süreci içerisinde Toros Dağları’nın güneyinde, Orta Doğu’da bulunan geniş bir alanı belirtir.
Yazının özgünü The Conversation sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Alplerin güney Fransa’da kalan yamaçlarında bulunan yaklaşık 100 metre yüksekteki mütevazı bir kaya sığınağı, Rhône Irmağı Vadisi’ne bakar. Burası, bölge üzerinde stratejik bir nokta; çünkü Rhône bu bölgede, iki dağ sırası içinde kalan bir darboğazdan geçiyor. Bu kaya barınağının sakinleri, günümüzde kıtanın en işlek otoyollardan birinde süratli trenlerin ve günde 180.000’e varan aracın seyahat ettiği geçiş noktasında, binlerce yıl boyunca Akdeniz bölgesi ile kuzey Avrupa ovaları içinde göçen hayvan sürülerine hakim bir pozisyona sahip oldular.
1960’larda ün kazanan ve Fransız halk kahramanı Louis Mandrin’i onurlandırmak emeliyle isminin verildiği ‘Grotte Mandrin’ isimli hafriyat alanı, 100 bin yılı aşkın bir müddetdir değerli bir bölge. Paleolitik devirde yaşayan eski avcı-toplayıcıların arkalarında bıraktıkları taştan yapılma eserler ve hayvan kemikleri, kuzeyden esen ünlü ‘mistral rüzgarlarının’ buraya taşıdığı buzul tozuyla süratlice örtülmüş ve kalıntıları yeterli korunmuştur.
YOLLAR 54 BİN YIL EVVEL KESİŞTİ
Araştırma takımımız, 1990 yılından bu yana mağara tabanında en üst kısımda yer alan 3 metrelik tortuyu dikkatle araştırıyor. El üretimi yapıtlara ve diş fosillerine baktığımızda, Mandrin bölgesinin, çağdaş insanların Avrupa’ya birinci sefer ne vakit ayak bastıklarına ait genel kabul nazarann kıssayı bir daha yazdığına inanıyoruz.
İnsanların kökenlerini araştıran bilim insanları, 300 bin ilâ 40 bin yıl evvel Neandertallerin ve onların cetlerinin Avrupa geneline yayılmış olduğu konusunda sıklıkla hemfikir. bu vakitte birtakım kimiler Levant’ta* ve Asya’nın kimi bölgelerinde çağdaş beşerlerle temas kurdular. Akabinde, günümüzden yaklaşık 48 bin ilâ 45 bin yıl evvel, çağdaş beşerler -özetlemek gerekirsesı biz- dünyanın geri kalanına yayıldı ve Neandertallerle bir arada başka tüm arkaik beşerler yeryüzünden silindi.
Science Advances isimli mecmuada, çağdaş insanların 54 bin yıl evvel Mandrin’de yaşadıklarını gösteren ispatları nasıl keşfettiğimizi anlatıyoruz. Bu alanın geçmişi, tıbbımızın daha evvel Avrupa’da yaşadığı düşünülen tarihten yaklaşık 10 bin yıl öncesine uzanıyor ve Bulgaristan’daki bilinen en eski bölgeden 1700 kilometre daha batıda. Ve büyüleyici bir biçimde, Neandertaller birebir mağarayı çağdaş insanın kullanmasından evvel ve daha sonra kullanmış üzere görünüyor.
KÜÇÜK TAŞ NOKTALARDAN VE BİR DİŞTEN SAĞLANAN İPUÇLARI
Grotte Mandrin hafriyatlarının birinci on yılı içerisinde ortaya çıkan birinci ilgi alımlı bulgu, ‘E Tabakası’nda tanımladığımız 1.500 epeyce küçük üçgen taş noktaydı. Uzunluğu 1 cm’den biraz daha az olan bu noktalar, ok uçlarını anımsatıyor. Mağaradaki Neandertal yapıtlarının etrafında bulunan 11 arkeolojik katmanda öbür teknolojik öncülere ya da ardıllara ait bir bulgu mevcut değil.
Pekala, onları kim yaptı? Orta Rhône Vadisi’nde bulunan birkaç diğer yer daha bu küçük noktalardan barındırıyor. Ne var ki bu alanlar uzun vakit evvel kazmalarla kazıldı ve bu durum noktaların vakit ortasında birebir anda mı yoksa kademeli halde mi ortaya çıktığını, tahminen de Neandertallerin bunları yapmak için yeni sistemler geliştirip geliştirmediğini anlamamızı zorlaştırdı. 2004 yılında, grubumuzdan biri olan Ludoviç Slimak, bu ayırt edici geleneğe, bu kadar küçük noktaların birinci bulunduğu yerin ismini vererek “Neronian” dedi.
Karşılaştırma yapabilmek için daha fazla lokal hafriyat alanı olmasa da, ikimiz, Laure Metz ve Slimak, geçmişi 54 bin yıl önceye dayanan ve çağdaş insanların muhakkak hayatış olduğu bir bölgeyi inceledik: Bölge, Doğu Akdeniz’deydi. Bilhassa de Beyrut yakınlarında bulunan Ksar Akil bölgesi, Avrasya’nın tamamındaki en uzun ve en güçlü Paleolitik kayda konut sahipliği yapıyor.
Ksar Akil’de bulunan taş eserler üzerinde yaptığımız incelemeler, Mandrin’dekilerle tıpkı büyüklükte ve tıpkı teknik geleneklerle yapılan küçük noktalara misal biçimler içeren eski bir tortu katmanını açığa çıkardı. Bu benzerlik, Neronian yapıtlarının Neandertaller eliyle değil, bu bölgeye zannettiğimizden çok daha evvel ulaşan bir küme çağdaş insan kaşifi tarafınca yapıldığını güçlü biçimde düşündürüyor.
Bulmacanın son kesimi, 2018 yılında, takımımızdan Clément Zanolli’nin hafriyat esnasında farklı katmanlar içerisinde bulduğumuz dokuz hominin [insansı] dişini tahlil etmesiyle açığa çıktı. Bilgisayarlı tomografi kullanılarak yapılan hassas tahliller ve yüzlerce öbür fosille yapılan karşılaştırmalar sonucunda, 2 ilâ 6 yaş içindeki bir çocuktan geriye kalan tek bir süt dişi olan Mandrin E Dişi’nin ilkel bir çağdaş beşerden günümüze ulaştığını ve bunun bir Neandertal’e ilişkin olamayacağını tespit edebildik.
Taş noktaların yaratılmasında kullanılan teknolojilere ve öteki bölgelerdeki genel görünüme bu fosil ispatları da eklediğimizde, Grotte Mandrin’de bulunan Neronian noktalarını yaratanların çağdaş beşerler olduğu sonucuna ulaşıyoruz.
KAMP ATEŞİ KATMANLARINI AĞAÇ HALKALARI ÜZERE OKUMAK
Öte yandan, Mandrin’de gerçekleşen keşifler bunlarla bitmiyor. Hafriyat alanının katmanları ortasında, fosiller ve el imali eserler ile bir arada, barınak duvarlarının ve çatısının yıkılarak toprak altına gömülen kesimleri da mevcut.
Neandertaller ve çağdaş beşerler bu alanda ateş yaktığında, duman bu yüzeylerde bir kurum katmanı bırakıyordu. Akabinde, daha sonraki mevsimde ‘speleothem’ denilen ince bir kalsiyum karbonat katmanı onu kaplıyordu. Bu döngü bir daha ve bir daha gerçekleşti.
Bu kurum kaplı tonoz modüllerini birinci vakit içinderda 2006 yılında keşfettik ve grubumuz her yıl Mandrin’in her bir arkeolojik katmanında binlercesini daha buldu. Takım üyesi Ségolène Vandevelde tarafınca sürdürülen on yıllık bir araştırma, bu kalıntıların, kümelerin yerleşim alanını hangi sıklık ve mühlet ile ziyaret ettiklerini anlamak için ağaç halkaları üzere okunabileceğini ortaya koydu ve insan kümelerinin 80 bin yıl boyunca yaklaşık 500 defa Mandrin’e geldiğini açığa çıkardı.
Bunun akabinde Vandevelde, mağaradaki son Neandertal ateşi ile birinci çağdaş insan ateşi içinde ne kadar mühlet olduğunu tespit edebildi ve Grotte Mandrin’i kullanan Neandertaller ile buraya yerleşen çağdaş beşerler içinde sırf en çok bir yıl olduğunu saptadı.
Çağdaş beşerler 40 yıl müddetince, yani bir ya da iki jenerasyon boyunca her yıl Mandrin’de konakladıktan daha sonra, tıpkı ortaya çıktıkları üzere süratli ve gizemli bir biçimde ortadan kayboldular. sonrasındasında, akabinde gelen 12 bin yıl boyunca Neandertaller Mandrin’e sistemli biçimde bir daha yerleştiler.
TIPKI BÖLGEYİ PAYLAŞAN BİRDen çok İNSAN ÇEŞİDİ
Pekala bu çağdaş insan kümeleri Batı Avrupa’ya nasıl bu kadar erken geldi?
Avustralya’da elde edilen arkeolojik ispatlar, çağdaş insanların bu kıtaya yaklaşık 65 bin yıl evvel ulaştığını ortaya koyuyor. şüphesiz, oraya ulaşmak için açık okyanusu geçebilecek bir tekneye gereksinimleri olmuştu. Bu yüzden, Akdeniz’de yaşayan insanların 54 bin yıl evvel tekne üretecek teknolojilere sahip olduklarını ve bu teknolojileri, bu denizin kıyı şeridini keşfetmek hedefiyle kullandıklarını var iseymak güç değil.
Grotte Mandrin’de bulunan yapıtları üretmek için kullanılan çakmaktaşının çıkarıldığı taş ocaklarından, hem Neandertallerin tıpkı vakitte çağdaş insanların, hafriyat alanının etrafındaki her istikamete yanlışsız yaklaşık çapı 100 km olan bir alanda dolaştığını biliyoruz.
Çağdaş beşerler bu kadar kısa bir vakit diliminde bu kadar geniş ve çeşitli bir arazi sathında bulunan bütün bu taş ocaklarını nasıl öğrendiler? Neandertallerle bilgi alışverişinde bulunabildikleri ya da onlardan rehberlik hizmeti alabildikleri bir alakaları mi vardı? Bu, iki kümenin birleştiği bir an mıydı?
Mandrin’de sürmekte olan araştırmalarımız, Avrupa’daki en eski atalarımızla ilgili bu ve öbür sorulara ışık tutacak.
*Levant, Akdeniz’in doğu kıyılarında bulunan geniş bir araziyi tanımlamak için kullanılan, sonları kesin olmayan, coğrafik, tarihî ve kültürel bir isimlendirme. Genel olarak tarih süreci içerisinde Toros Dağları’nın güneyinde, Orta Doğu’da bulunan geniş bir alanı belirtir.
Yazının özgünü The Conversation sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)