KARAR / ÖZEL
Danıştay Başsavcılığı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla İstanbul Sözleşmesi’nden çıkarılmasına ait sonucun iptali talebiyle açılan davada görüşünü Danıştay 10. Daire‘ye sundu. İstanbul Mukavelesi’nin feshedilmesinin hukuka alışılmamış olduğunu belirten Savcılık, mukaveleden lakin TBMM’de kabul edilecek yeni bir maddeyle çıkılabileceğini kaydetti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 19 Mart 2021 tarihinde imzaladığı ve 20 Mart 2021’de Resmi Gazete‘de yayımlanan kararla, “Kadına Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Gayrete Dair Avrupa Kurulu Sözleşmesi” Türkiye Cumhuriyeti bakımından feshedilmişti.
Devlete, bayanları her türlü şiddetten muhafaza bakılırsavi veren İstanbul Mukavelesi’nin feshedilmesi sonucuna karşı biroldukca dava açılmıştı. Lakin Danıştay 10. Dairesi, bu davaları reddetmiş, Danıştay İdari Dava Daireleri Heyeti (İDDK) da bu sonucu onamıştı. Danıştay İDDK, 5 üyenin muhalefetine karşılık 8 oyla aldığı kararda Anayasa’ya nazaran yürütme ytesirinin Cumhurbaşkanı’nda olduğu, milletlerarası antlaşmaları bitmiş oldurilmesinin de yürütme yetkisine ait olduğunu savunmuştu.
daha sonraki süreçlerde de İstanbul Mukavelesi’nin iptali sonucuna karşı Danıştay’a birfazlaca yeni müracaat yapıldı. Bu davalardan birini de Gelecek Partisi İnsan Haklarından Sorumlu Genel Lider Yardımcısı ve Anayasa Hukukçusu Prof. Dr. Serap Yazıcı yaptı. Danıştay 10. Daire, davaya ait Danıştay Başsavcılığı’ndan görüş talep etti. Danıştay Savcısı tarafınca hazırlanan mütalaa, daireye sunuldu.
Danıştay Savcısı , Danıştay Başsavcılığı ismine Danıştay 10. Dairesi’nde görülen İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme sonucunın iptaline ait davada görüşünü Daireye iletti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın İstanbul Kontratı’nden çekilme sonucunın hukuka alışılmamış olduğunu belirtilerek, Anayasa’nın 90. Unsuru dikkate alındığında Cumhurbaşkanının çekilme sonucuna destek gösterilen 9 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin Cumhurbaşkanına temel haklara ait memleketler arası kontratlardan çekilme yetkisi vermeyeceği görüşünü lisana getirdi.
Danıştay Başsavcılığı ismine Danıştay 10. Dairesi’ne gönderilen Savcılık görüşünde “Cumhurbaşkanı’nın kontrattan çekilme sonucunın hukuka alışılmamış olduğu ve iptal edilmesi gerektiği” açıklandı.
Mütalaada, İstanbul Mukavelesi’nin TBMM’de 24 Kasım 2011 tarihinde kabul edilen kanunla onaylanıp bağlayıcı hale geldiği anımsatılarak “Anayasanın 90. unsurunun 5. fıkrası uyarınca; kanun kararında sayılan ve yoluna göre yürürlüğe girmiş temel hak ve özgürlüklerle ilgili İstanbul Mukavelesi korunmalıdır” denildi.
Memleketler arası mukavelenin TBMM’nin onaylamayı bir kanunla uygun bulmasına bağlı olduğu ve hangisinin bağlı olmadığının, Anayasa’nın 90. hususunun birinci dört unsurunda sayıldığı belirtilen mütalaada, şu kıymetlendirme yapıldı:
“TBMM’nin onaylamayı bir kanunla uygun bulmasına bağlı olan kontrat, onay kanunu olmadan yürürlüğe giremez ve ‘kanun hükmünde’ sayılamaz. Kontratların yürürlüğe girmesinde benimsenen bu formül, ‘usulde paralellik’ unsuru mucibince kaldırılmasında da birebir biçimde uygulanır. TBMM’nin onayına bağlı bir milletlerarası kontratın kaldırılması da bir daha TBMM’nin tasarrufu ile mümkün olabilir.”
“YETKİDE VE YOLDA PARALELLİK UNSURUNA AYKIRI”
Mütalaada, Cumhurbaşkanlığı sonucunın hukuka muhalif olduğu belirtilerek görüşünün öne sürülen sebebini de “Dava konusu Cumhurbaşkanı sonucu ile feshedilen kontratın onaylanmasına ait 6251 sayılı Kanun’un TBMM tarafınca yürürlükten kaldırılmamış olması yahut dava konusu Cumhurbaşkanı sonucu alınmadan evvel mukavelenin bitmiş oldurilmesinin uygun bulunduğuna ait yeni bir kanun çıkarılmamış olması niçiniyle, dava konusu Cumhurbaşkanı sonucunda yetkide ve adapta paralellik unsuru uyarınca hukuka uyarlılık bulunmadığı kararına varılmıştır. Açıklanan niçinlerle, dava konusu edilen düzenlemenin iptali gerektiği düşünülmektedir” halinde deklare etti.
“HUKUKÎ MÜNASEBETLERİN TEYİDİ MANASINA GELİYOR”
Savcının görüşünü pahalandıran Prof. Dr. Serap Yazıcı, savcının bu görüşünün açtığı davada dayandığı türel münasebetlerin teyidi manasına geldiğini tabir ederek, “Diğer bir deyişle, Savcı da tıpkı benim üzere İstanbul Kontratının Cumhurbaşkanı sonucuyla feshedilemeyeceğini beyan ediyor.
Anayasamız, milletlerarası antlaşmaların onaylanması ve yayınlanmasındaki yetkiyi TBMM ve Cumhurbaşkanı içinde paylaştırıyor. 90. hususun 1. fıkrasına nazaran milletlerarası bir antlaşmanın onaylanabilmesi için evvela TBMM’nin onaylamayı uygun bulan bir kanun kabul etmesi gerekir. Lakin bu kanun kabul edilip yürürlüğe girdikten daha sonra Cumhurbaşkanı 104. unsurun 11. fıkrasının kendisine sunduğu yetkiyi kullanarak antlaşmayı onaylayabilir. Görüldüğü üzere TBMM, Cumhurbaşkanına yetki vermedikçe Cumhurbaşkanının TC Devleti ismine milletlerarası bir antlaşmayı onaylaması mümkün değildir” dedi.
“Kamu hukukunun temel unsurlarından biri, yetkide ve metotta paralellik ilkesidir” diyen Yazıcı, “Bu prensip yeterince bir süreci yapmaya yetkili organ hangi organsa o süreci geri alma yetkisi de birebir organa aittir. Keza bir sürecin imalinde hangi metot izleniyorsa o sürecin geri alınmasında da tıpkı tarzın izlenmesi gerekir. Şu biçimde milletlerarası antlaşmaların onaylanması ve yayınlanması sürecinde izlediğimiz adımlar ne ise birebir adımların izlenmesi gerekir. Yani TBMM, İstanbul Kontratının geri alınmasını uygun bulan bir kanun kabul edecek; bu kanuna istinaden yürütme organı, yani Cumhurbaşkanı, kanunun kendisine tanıdığı yetkiyi kullanarak süreci geri alacaktır. halbuki 19 Mart 2021’de Cumhurbaşkanı, TBMM’nin bu biçimde bir yetkilendirmesi olmaksızın Cumhurbaşkanı sonucuyla İstanbul Mukavelesinden çekilme istikametinde irade beyan etmiştir. Bu, Anayasaya karşıt bir süreçtir. Hakikaten Sayın Savcı da benimle tıpkı tüzel münasebetlere dayanan bir görüş açıklamıştır” değerlendirmesinde bulundu.
Yazıcı, Danıştay Savcısını görüşünün Anayasanın emredici kararlarına, özetlemek gerekirsesı Anayasanın üstünlüğü unsuruna uygun olduğunu söylemiş oldu.
Savcılık görüşünü “Ankara’da yargıçlar var diyebilmek ne güzel” formunda paylaşan Yazıcı, “Evet, bu biçimde bir paylaşımda bulundum. Zira Sayın Savcı, hukukun üstünlüğüne dayanan bir görüş deklare etti. Bugün Türkiye’de yargının bağımsızlığı ve tarafsızlığı maalesef tartışmalı bir mevzu. Bu niçinle hukuk devletine, hukukun üstünlüğü unsuruna sadakatle bağlı olan hukukçuların hüzün ve tasayla karşıladığı kararlar verilebiliyor. Ne var ki tüm baskılara karşın hukukun üstünlüğünün gereği olan kararlara imza atan bahadır ve bedelli yargıçlarımız var. Hakikaten bir epey yargı sonucunın karşı-oy yazıları bunu bize gösteriyor. Aslında bu karşı oy yazılarını tematik olarak bir ortaya getirip hukuk fakültelerinde öğretim malzemesine dönüştürmek faydalı olabilir” diye konuştu.
Bundan daha sonra Danıştay 10. Dairesi’nin vereceği sonucu bekleyeceklerini kaydeden Yazıcı, “Hukuk içerisinde gayretimiz devam edecek. Ben ve partim, Türkiye’de hukukun üstünlüğünün korunması için yılmadan, yorulmadan çalışacağız” dedi.
Danıştay Başsavcılığı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla İstanbul Sözleşmesi’nden çıkarılmasına ait sonucun iptali talebiyle açılan davada görüşünü Danıştay 10. Daire‘ye sundu. İstanbul Mukavelesi’nin feshedilmesinin hukuka alışılmamış olduğunu belirten Savcılık, mukaveleden lakin TBMM’de kabul edilecek yeni bir maddeyle çıkılabileceğini kaydetti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 19 Mart 2021 tarihinde imzaladığı ve 20 Mart 2021’de Resmi Gazete‘de yayımlanan kararla, “Kadına Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Gayrete Dair Avrupa Kurulu Sözleşmesi” Türkiye Cumhuriyeti bakımından feshedilmişti.
Devlete, bayanları her türlü şiddetten muhafaza bakılırsavi veren İstanbul Mukavelesi’nin feshedilmesi sonucuna karşı biroldukca dava açılmıştı. Lakin Danıştay 10. Dairesi, bu davaları reddetmiş, Danıştay İdari Dava Daireleri Heyeti (İDDK) da bu sonucu onamıştı. Danıştay İDDK, 5 üyenin muhalefetine karşılık 8 oyla aldığı kararda Anayasa’ya nazaran yürütme ytesirinin Cumhurbaşkanı’nda olduğu, milletlerarası antlaşmaları bitmiş oldurilmesinin de yürütme yetkisine ait olduğunu savunmuştu.
daha sonraki süreçlerde de İstanbul Mukavelesi’nin iptali sonucuna karşı Danıştay’a birfazlaca yeni müracaat yapıldı. Bu davalardan birini de Gelecek Partisi İnsan Haklarından Sorumlu Genel Lider Yardımcısı ve Anayasa Hukukçusu Prof. Dr. Serap Yazıcı yaptı. Danıştay 10. Daire, davaya ait Danıştay Başsavcılığı’ndan görüş talep etti. Danıştay Savcısı tarafınca hazırlanan mütalaa, daireye sunuldu.
Danıştay Savcısı , Danıştay Başsavcılığı ismine Danıştay 10. Dairesi’nde görülen İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme sonucunın iptaline ait davada görüşünü Daireye iletti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın İstanbul Kontratı’nden çekilme sonucunın hukuka alışılmamış olduğunu belirtilerek, Anayasa’nın 90. Unsuru dikkate alındığında Cumhurbaşkanının çekilme sonucuna destek gösterilen 9 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin Cumhurbaşkanına temel haklara ait memleketler arası kontratlardan çekilme yetkisi vermeyeceği görüşünü lisana getirdi.
Danıştay Başsavcılığı ismine Danıştay 10. Dairesi’ne gönderilen Savcılık görüşünde “Cumhurbaşkanı’nın kontrattan çekilme sonucunın hukuka alışılmamış olduğu ve iptal edilmesi gerektiği” açıklandı.
Mütalaada, İstanbul Mukavelesi’nin TBMM’de 24 Kasım 2011 tarihinde kabul edilen kanunla onaylanıp bağlayıcı hale geldiği anımsatılarak “Anayasanın 90. unsurunun 5. fıkrası uyarınca; kanun kararında sayılan ve yoluna göre yürürlüğe girmiş temel hak ve özgürlüklerle ilgili İstanbul Mukavelesi korunmalıdır” denildi.
Memleketler arası mukavelenin TBMM’nin onaylamayı bir kanunla uygun bulmasına bağlı olduğu ve hangisinin bağlı olmadığının, Anayasa’nın 90. hususunun birinci dört unsurunda sayıldığı belirtilen mütalaada, şu kıymetlendirme yapıldı:
“TBMM’nin onaylamayı bir kanunla uygun bulmasına bağlı olan kontrat, onay kanunu olmadan yürürlüğe giremez ve ‘kanun hükmünde’ sayılamaz. Kontratların yürürlüğe girmesinde benimsenen bu formül, ‘usulde paralellik’ unsuru mucibince kaldırılmasında da birebir biçimde uygulanır. TBMM’nin onayına bağlı bir milletlerarası kontratın kaldırılması da bir daha TBMM’nin tasarrufu ile mümkün olabilir.”
“YETKİDE VE YOLDA PARALELLİK UNSURUNA AYKIRI”
Mütalaada, Cumhurbaşkanlığı sonucunın hukuka muhalif olduğu belirtilerek görüşünün öne sürülen sebebini de “Dava konusu Cumhurbaşkanı sonucu ile feshedilen kontratın onaylanmasına ait 6251 sayılı Kanun’un TBMM tarafınca yürürlükten kaldırılmamış olması yahut dava konusu Cumhurbaşkanı sonucu alınmadan evvel mukavelenin bitmiş oldurilmesinin uygun bulunduğuna ait yeni bir kanun çıkarılmamış olması niçiniyle, dava konusu Cumhurbaşkanı sonucunda yetkide ve adapta paralellik unsuru uyarınca hukuka uyarlılık bulunmadığı kararına varılmıştır. Açıklanan niçinlerle, dava konusu edilen düzenlemenin iptali gerektiği düşünülmektedir” halinde deklare etti.
“HUKUKÎ MÜNASEBETLERİN TEYİDİ MANASINA GELİYOR”
Savcının görüşünü pahalandıran Prof. Dr. Serap Yazıcı, savcının bu görüşünün açtığı davada dayandığı türel münasebetlerin teyidi manasına geldiğini tabir ederek, “Diğer bir deyişle, Savcı da tıpkı benim üzere İstanbul Kontratının Cumhurbaşkanı sonucuyla feshedilemeyeceğini beyan ediyor.
Anayasamız, milletlerarası antlaşmaların onaylanması ve yayınlanmasındaki yetkiyi TBMM ve Cumhurbaşkanı içinde paylaştırıyor. 90. hususun 1. fıkrasına nazaran milletlerarası bir antlaşmanın onaylanabilmesi için evvela TBMM’nin onaylamayı uygun bulan bir kanun kabul etmesi gerekir. Lakin bu kanun kabul edilip yürürlüğe girdikten daha sonra Cumhurbaşkanı 104. unsurun 11. fıkrasının kendisine sunduğu yetkiyi kullanarak antlaşmayı onaylayabilir. Görüldüğü üzere TBMM, Cumhurbaşkanına yetki vermedikçe Cumhurbaşkanının TC Devleti ismine milletlerarası bir antlaşmayı onaylaması mümkün değildir” dedi.
“Kamu hukukunun temel unsurlarından biri, yetkide ve metotta paralellik ilkesidir” diyen Yazıcı, “Bu prensip yeterince bir süreci yapmaya yetkili organ hangi organsa o süreci geri alma yetkisi de birebir organa aittir. Keza bir sürecin imalinde hangi metot izleniyorsa o sürecin geri alınmasında da tıpkı tarzın izlenmesi gerekir. Şu biçimde milletlerarası antlaşmaların onaylanması ve yayınlanması sürecinde izlediğimiz adımlar ne ise birebir adımların izlenmesi gerekir. Yani TBMM, İstanbul Kontratının geri alınmasını uygun bulan bir kanun kabul edecek; bu kanuna istinaden yürütme organı, yani Cumhurbaşkanı, kanunun kendisine tanıdığı yetkiyi kullanarak süreci geri alacaktır. halbuki 19 Mart 2021’de Cumhurbaşkanı, TBMM’nin bu biçimde bir yetkilendirmesi olmaksızın Cumhurbaşkanı sonucuyla İstanbul Mukavelesinden çekilme istikametinde irade beyan etmiştir. Bu, Anayasaya karşıt bir süreçtir. Hakikaten Sayın Savcı da benimle tıpkı tüzel münasebetlere dayanan bir görüş açıklamıştır” değerlendirmesinde bulundu.
Yazıcı, Danıştay Savcısını görüşünün Anayasanın emredici kararlarına, özetlemek gerekirsesı Anayasanın üstünlüğü unsuruna uygun olduğunu söylemiş oldu.
Savcılık görüşünü “Ankara’da yargıçlar var diyebilmek ne güzel” formunda paylaşan Yazıcı, “Evet, bu biçimde bir paylaşımda bulundum. Zira Sayın Savcı, hukukun üstünlüğüne dayanan bir görüş deklare etti. Bugün Türkiye’de yargının bağımsızlığı ve tarafsızlığı maalesef tartışmalı bir mevzu. Bu niçinle hukuk devletine, hukukun üstünlüğü unsuruna sadakatle bağlı olan hukukçuların hüzün ve tasayla karşıladığı kararlar verilebiliyor. Ne var ki tüm baskılara karşın hukukun üstünlüğünün gereği olan kararlara imza atan bahadır ve bedelli yargıçlarımız var. Hakikaten bir epey yargı sonucunın karşı-oy yazıları bunu bize gösteriyor. Aslında bu karşı oy yazılarını tematik olarak bir ortaya getirip hukuk fakültelerinde öğretim malzemesine dönüştürmek faydalı olabilir” diye konuştu.
Bundan daha sonra Danıştay 10. Dairesi’nin vereceği sonucu bekleyeceklerini kaydeden Yazıcı, “Hukuk içerisinde gayretimiz devam edecek. Ben ve partim, Türkiye’de hukukun üstünlüğünün korunması için yılmadan, yorulmadan çalışacağız” dedi.