Koronavirüs salgını, Güney Afrika’dan dünyaya süratle yayılan Omicron varyantıyla süratle yayılmaya devam ediyor. Delta varyantı da hala mevcuttur fakat Omicron varyantı dünya çapında artan hadiselerle baskın varyant haline geldi.
Koronavirüs enfeksiyonuna genel olarak teneffüs yollarını etkileyen SARS-CoV-2 virüsü yol açar. Virüs öksürme, hapşırma ve virüs partiküllerinin farklı biçimde bulaşmasıyla yayılır.
Koronavirüsün kuluçka müddeti (enfeksiyonun başlangıcından belirtilerin başlamasına kadar geçen süre) 2-14 gün ve çoklukla 4 yahut 5 gündür. Tüm enfeksiyonların yaklaşık yüzde 40’ının asemptomatik olduğu, yani insanların hiç bir belirti yaşamadığı ve virüsü bulaştırabildiği iddia edilmektedir.
2019’un sonlarında ortaya çıkan ve 2020’de hakim olan koronavirüsün en yaygın belirtileri içinde tat yahut koku kaybı, baş ağrısı, kas ve beden ağrısı, kuru öksürük, nefes darlığı, yüksek ateş, tükenmişlik ve ishal bulunuyordu.
HASTALIĞIN GİDİŞATI RİSK FAKTÖRLERİNE NAZARAN DEĞİŞİYOR
Hastalığın klinik tablosu, kişinin risk faktörlerine ve aşılanma durumuna bakılırsa kıymetli ölçüde değişiklik gösteriyor. Hastalığın daha ağır, hatta hastanede yatış ve oksijen takviyesi gerektirebilecek formunun aşısız yahut kanser, kronik böbrek hastalığı, kronik karaciğer hastalığı, kronik akciğer hastalıkları (ağır astım, KOAH, pulmoner hipertansiyon gibi), kistik fibroz, tip 1 yahut 2 diyabet, kalp hastalıkları (kalp yetmezliği, koroner kalp hastalığı, yüksek tansiyon), HIV enfeksiyonu, bağışıklığı baskılayan durumlar (kemoterapi, organ nakli), gebelik ve tüberküloz üzere durumlarda daha yaygın olduğu bilinmektedir.
Şiddetli koronavirüs enfeksiyonlarında çoklukla şiddetli öksürük, yüksek ateş (39ºC’nin üzerinde) ve nefes darlığı görülür.
OMİCRON’DA VEFAT RİSKİ DAHA DÜŞÜK
Delta ve Omicron varyantı, koronavirüsün alt tipleridir. Delta varyantında hastalarda baş ağrısı, boğaz ağrısı ve burun akıntısı daha sık görülürken, ateş, öksürük, tat ve koku kaybı üzere belirtiler daha az görülür.
Omicron varyantında da ateş, öksürük, tat ve koku kaybı yaşama mümkünlüğü hayli daha düşüktür ve hastalar daha çoğunlukla burun akıntısı, baş ağrısı, yorgunluk , hapşırma ve boğaz ağrısı üzere soğuk algınlığı üzere belirtiler yaşarlar.
İngiltere merkezli belirti toplama uygulaması olan ZOE COVID çalışmasına göre, Delta ve Omicron varyantlarının belirti profilinde net bir fark yoktur. 30 Kasım 2021 ile 1 Ocak 2022 tarihleri içinde 69 bin 279 hastanın (52 bin 297 Omicron varyantı ve 16 bin 982 Delta varyantı) datalarının incelendiği bir çalışmada, Omicron hadiselerinin yüzde 53 daha düşük hastaneye yatış riski, yüzde 74 daha düşük ağır bakım riski ve yüzde 91 daha düşük vefat riski ile sonuçlandığı görüldü.
Çalışma ayrıyeten, Omicron varyantlı hastaların hiç birinin ventilasyona muhtaçlık duymadığını gösterdi. Bu sonuçlardan hareketle uzmanlar, birçok durumda Omicron varyantının daha yavaşça bir klinik tabloya niye olduğunu söylüyor.
Omicron’un çocuklarda bilhassa ateş, boğaz ağrısı, öksürük, kusma ve ishale niye olma riskinin daha yüksek olduğuna dair deliller vardır. Çocuklarda enfeksiyon çoklukla yavaşça seyredse de, bilhassa 5 yaş altı çocukların Omicron varyantı ile hastaneye başvurduğu görülmüştür.
GÜN GÜN OMİCRON BELİRTİLERİ
Ekseriyetle 4-6 gün olan kuluçka periyodundan daha sonra belirtiler ortaya çıkar. Her bireydeki klinik tablo değerli ölçüde o kişinin risk faktörlerine, aşılanma durumuna ve varyanta bağlı olarak değişir lakin günlere bakılırsa koronanın genel belirtileri şöyledir:
1 – 3 Gün
Birinci belirtiler büyük ölçüde değişebilir, birtakım şahıslar yorgunluk yahut baş ağrısı hissedebilir, kimileri ise birinci belirtilerden bağımsız olarak boğaz ağrısı, öksürük yahut ateş yaşar, hastaluık bu kademede hafifçetir.
4 – 6 Gün
Kimi beşerler daha şiddetli belirtiler geliştirmez fakat kimilerinin bu evrede evvelki belirtileri kötüleştirmeye başlar. Ateş, kas ağrıları, titreme, tat ve koku kaybı, öksürük oluşabilir.
7 – 10 Gün
Hastalığı yavaşça geçiren birçok kişi daha düzgün hissetmeye başlar, güzelleştiğinizi hissediyorsanız, hastalığın yayılmasını önlemek için karantinayı tamamlamanız kıymetlidir. Daha şiddetli belirtileri olan hastalarda evvelki belirtilerin devam etmesi yahut berbatlaşması durumu olabilir. Bu mühlet zarfında belirtileri izlemek ve ciddiyetine dikkat etmek ve bir tabiple temas halinde olmak kıymetlidir. Nefes darlığı yahut şiddetli öksürük üzere belirtilerde güzelleşme şayet olmazsa, kesinlikle tıbbi yardım istenmelidir.
UZUN COVİD GÖRÜLEBİLİR
Beşinci ila onuncu günler (en makus günler) belirtilerin izlenmesi ve hastalığın güzelleşip güzelleşmediği yahut teneffüs takviyesi ve hastaneye yatış gerektirip gerektirmeyeceği açısından epey kıymetlidir. Koku ve tat kaybının olağana dönmesi haftalar ve aylarca sürebilir.
Birçok insan koronavirüsün uzun vadeli tesirlerini yaşamaz. Koronavirüsün uzun vadeli tesirleri haftalarca yahut aylarca sürebilir. Tesirler 4 haftadan fazla sürüyorsa bu durum Uzun Covid olarak isimlendirilir. Uzun Covid, tüm koronavirüs belirtilerini içerebilir ve yavaşça, orta yahut şiddetli belirtileri olan şahıslarda ortaya çıkabilir. Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ), 18 ila 34 yaş içindeki bireylerin yüzde 20’sinin uzun müddetli belirtileri bildirdiğini belirtmektedir.
Koronavirüs enfeksiyonuna genel olarak teneffüs yollarını etkileyen SARS-CoV-2 virüsü yol açar. Virüs öksürme, hapşırma ve virüs partiküllerinin farklı biçimde bulaşmasıyla yayılır.
Koronavirüsün kuluçka müddeti (enfeksiyonun başlangıcından belirtilerin başlamasına kadar geçen süre) 2-14 gün ve çoklukla 4 yahut 5 gündür. Tüm enfeksiyonların yaklaşık yüzde 40’ının asemptomatik olduğu, yani insanların hiç bir belirti yaşamadığı ve virüsü bulaştırabildiği iddia edilmektedir.
2019’un sonlarında ortaya çıkan ve 2020’de hakim olan koronavirüsün en yaygın belirtileri içinde tat yahut koku kaybı, baş ağrısı, kas ve beden ağrısı, kuru öksürük, nefes darlığı, yüksek ateş, tükenmişlik ve ishal bulunuyordu.
HASTALIĞIN GİDİŞATI RİSK FAKTÖRLERİNE NAZARAN DEĞİŞİYOR
Hastalığın klinik tablosu, kişinin risk faktörlerine ve aşılanma durumuna bakılırsa kıymetli ölçüde değişiklik gösteriyor. Hastalığın daha ağır, hatta hastanede yatış ve oksijen takviyesi gerektirebilecek formunun aşısız yahut kanser, kronik böbrek hastalığı, kronik karaciğer hastalığı, kronik akciğer hastalıkları (ağır astım, KOAH, pulmoner hipertansiyon gibi), kistik fibroz, tip 1 yahut 2 diyabet, kalp hastalıkları (kalp yetmezliği, koroner kalp hastalığı, yüksek tansiyon), HIV enfeksiyonu, bağışıklığı baskılayan durumlar (kemoterapi, organ nakli), gebelik ve tüberküloz üzere durumlarda daha yaygın olduğu bilinmektedir.
Şiddetli koronavirüs enfeksiyonlarında çoklukla şiddetli öksürük, yüksek ateş (39ºC’nin üzerinde) ve nefes darlığı görülür.
OMİCRON’DA VEFAT RİSKİ DAHA DÜŞÜK
Delta ve Omicron varyantı, koronavirüsün alt tipleridir. Delta varyantında hastalarda baş ağrısı, boğaz ağrısı ve burun akıntısı daha sık görülürken, ateş, öksürük, tat ve koku kaybı üzere belirtiler daha az görülür.
Omicron varyantında da ateş, öksürük, tat ve koku kaybı yaşama mümkünlüğü hayli daha düşüktür ve hastalar daha çoğunlukla burun akıntısı, baş ağrısı, yorgunluk , hapşırma ve boğaz ağrısı üzere soğuk algınlığı üzere belirtiler yaşarlar.
İngiltere merkezli belirti toplama uygulaması olan ZOE COVID çalışmasına göre, Delta ve Omicron varyantlarının belirti profilinde net bir fark yoktur. 30 Kasım 2021 ile 1 Ocak 2022 tarihleri içinde 69 bin 279 hastanın (52 bin 297 Omicron varyantı ve 16 bin 982 Delta varyantı) datalarının incelendiği bir çalışmada, Omicron hadiselerinin yüzde 53 daha düşük hastaneye yatış riski, yüzde 74 daha düşük ağır bakım riski ve yüzde 91 daha düşük vefat riski ile sonuçlandığı görüldü.
Çalışma ayrıyeten, Omicron varyantlı hastaların hiç birinin ventilasyona muhtaçlık duymadığını gösterdi. Bu sonuçlardan hareketle uzmanlar, birçok durumda Omicron varyantının daha yavaşça bir klinik tabloya niye olduğunu söylüyor.
Omicron’un çocuklarda bilhassa ateş, boğaz ağrısı, öksürük, kusma ve ishale niye olma riskinin daha yüksek olduğuna dair deliller vardır. Çocuklarda enfeksiyon çoklukla yavaşça seyredse de, bilhassa 5 yaş altı çocukların Omicron varyantı ile hastaneye başvurduğu görülmüştür.
GÜN GÜN OMİCRON BELİRTİLERİ
Ekseriyetle 4-6 gün olan kuluçka periyodundan daha sonra belirtiler ortaya çıkar. Her bireydeki klinik tablo değerli ölçüde o kişinin risk faktörlerine, aşılanma durumuna ve varyanta bağlı olarak değişir lakin günlere bakılırsa koronanın genel belirtileri şöyledir:
1 – 3 Gün
Birinci belirtiler büyük ölçüde değişebilir, birtakım şahıslar yorgunluk yahut baş ağrısı hissedebilir, kimileri ise birinci belirtilerden bağımsız olarak boğaz ağrısı, öksürük yahut ateş yaşar, hastaluık bu kademede hafifçetir.
4 – 6 Gün
Kimi beşerler daha şiddetli belirtiler geliştirmez fakat kimilerinin bu evrede evvelki belirtileri kötüleştirmeye başlar. Ateş, kas ağrıları, titreme, tat ve koku kaybı, öksürük oluşabilir.
7 – 10 Gün
Hastalığı yavaşça geçiren birçok kişi daha düzgün hissetmeye başlar, güzelleştiğinizi hissediyorsanız, hastalığın yayılmasını önlemek için karantinayı tamamlamanız kıymetlidir. Daha şiddetli belirtileri olan hastalarda evvelki belirtilerin devam etmesi yahut berbatlaşması durumu olabilir. Bu mühlet zarfında belirtileri izlemek ve ciddiyetine dikkat etmek ve bir tabiple temas halinde olmak kıymetlidir. Nefes darlığı yahut şiddetli öksürük üzere belirtilerde güzelleşme şayet olmazsa, kesinlikle tıbbi yardım istenmelidir.
UZUN COVİD GÖRÜLEBİLİR
Beşinci ila onuncu günler (en makus günler) belirtilerin izlenmesi ve hastalığın güzelleşip güzelleşmediği yahut teneffüs takviyesi ve hastaneye yatış gerektirip gerektirmeyeceği açısından epey kıymetlidir. Koku ve tat kaybının olağana dönmesi haftalar ve aylarca sürebilir.
Birçok insan koronavirüsün uzun vadeli tesirlerini yaşamaz. Koronavirüsün uzun vadeli tesirleri haftalarca yahut aylarca sürebilir. Tesirler 4 haftadan fazla sürüyorsa bu durum Uzun Covid olarak isimlendirilir. Uzun Covid, tüm koronavirüs belirtilerini içerebilir ve yavaşça, orta yahut şiddetli belirtileri olan şahıslarda ortaya çıkabilir. Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ), 18 ila 34 yaş içindeki bireylerin yüzde 20’sinin uzun müddetli belirtileri bildirdiğini belirtmektedir.