bencede
New member
Jamie Priest
Gökbilimciler, helyum yanmasının külleriyle kaplı, yeni ve şaşırtan bir yıldız tipi keşfettiler. Bu tuhaf yeni gök cisimlerini birinci sefer gözlemleyen ve bulgularını ‘Monthly Notices of the Royal Astronomical Society’ mecmuasında aktaran Alman gökbilimciler, bu yıldızların yüzeylerinin şu ana dek gözlemlenenlere benzemediğini belirtiyor.
BİRİNCİ KERE GÖRÜLDÜ
Yeni keşfedilen bu lekeli yıldızlar, olağan yıldızlarda görülen hidrojen ve helyum yüzey yerine, karbon ve oksijenle kaplı; bunlar, helyumun yanmasıyla ortaya çıkan yan eserler. Bu astronomik bulmacaya ek olarak, yıldızlar, sıklıkla yalnızca bunlardan hayli daha gelişmiş bir evrimsel evrede bulunan yıldızlarda gözlemlenen bir özelliği sergileyerek, çekirdeklerinde hâlâ helyum yaktıklarını ortaya koyan bir boyut ve sıcaklığa sahipler.
Tübingen Üniversitesi’nde bakılırsavli araştırma başyazarı Profesör Klaus Werner, “Normal kaideler altında, bu yüzey bileşimlerine sahip olan yıldızların çekirdeklerindeki helyumu yakmayı oldukçatan bitirmiş olmalarını ve beyaz cüceler olma doğrultusunda ilerlemelerini bekleriz” diye izah ediyor: “Bu yeni yıldızlar, yıldızların evrimiyle ilgili anlayışımız karşısında aşılması güç bir meydan okuma niteliğinde.”
Bir sanatkarın, iki beyaz cüce yıldız içinde seçkin görülen bir cins yıldız birleşme olayına dair izlenimi. Görsel: Nicole Reindl
Birincisine eşlik eden bir öteki makalede, La Plata Üniversitesi ve Max Planck Enstitüsü’nden farklı gökbilim grupları, bunun üzere bir yıldızın nasıl oluşabileceğine ait birinci beklenen açıklamayı sunarak, bu kuvvetliğün üstesinden geldiler ve ortaya konan şartlar en az yeni yıldızlar kadar heyecan verici.
CÜCE YILDIZLARIN BİRLEŞİMİYLE OLUŞMUŞ OLABİLİRLER
La Plata Astrofizik Enstitüsü’nde vazifeli ve ikinci makalenin başyazarı olan Dr. Marcelo Miller Bertolami, “Alman meslektaşlarımızın keşfettiği yıldızların, iki beyaz cüce yıldız içinde ziyadesiyle nadir görülen bir çeşit yıldız birleşimi olayı sonucunda oluştuğunu düşünüyoruz” diyor.
Beyaz cüceler, nükleer yakıtlarının tamamını tüketerek dış katmanlarını uzaya saçan, birçok vakit kendi içine çökerek ziyadesiyle küçük ve ağır bir hale gelen yıldızlardır. Bu yıldızlardan ikisi, bir yıldız sisteminde birbirlerine yakın bir yörüngede döndüklerinde, karşılıklı yörüngeleri kütle çekimi dalgaları yayarken içe gerçek çökme eğilimi taşırlar ve birleşmeleri ender görülen bir olay değildir. Ama şu ana dek, bildiğimiz bütün beyaz cüce birleşmeleri, öngörülebilir yıldız birleşmeleriyle neticelendi. Gökbilimciler artık bu şaşırtan yeni yüzeylerin, epeyce farklı kompozisyonlara sahip iki beyaz cücenin çarpışmasının bir eseri olabileceğini düşünüyorlar.
YENİ ARAŞTIRMALARA MUHTAÇLIK VAR
Miller Bertolami, “Çoğu vakit, beyaz cüce birleşmeleri karbon ve oksijen bakımından güçlü yıldızların meydana gelmesine niye olmaz; ne var ki, ziyadesiyle özel kütlelerle oluşan ikili sistemler kelam konusu olduğunda, karbon ve oksijen bakımından güçlü bir beyaz cüce bozunabilir ve helyum bakımından güçlü bir beyaz cüce olmaktan uzaklaşarak bu yıldızların oluşumuna yol açabilir” diye açıklıyor.
Öte yandan, bu süreksiz açıklamaya rağmen, elimizdeki yıldız modellerinden hiç biri bu yeni yıldızların yüzey özelliklerini tam manasıyla açıklayamıyor. Artık araştırma grubu, sırf bu tuhaf yeni yıldızları değil, hem de ikili yıldız sistemlerinin geç evrimsel kademelerinin detaylarını da öğrenmeyi umarak, öngörülen birleşim durumlarının mümkünlüğünü pahalandırmak maksadıyla yıldız modelleri geliştirmeye çalışacak. Gökbilimciler bu cins daha açık modelleri geliştirene dek, yüzeyi helyumla kaplı olan yıldızların kökenleri tartışmaya açık kalacak.
Yazının özgünü Cosmos Magazine sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Gökbilimciler, helyum yanmasının külleriyle kaplı, yeni ve şaşırtan bir yıldız tipi keşfettiler. Bu tuhaf yeni gök cisimlerini birinci sefer gözlemleyen ve bulgularını ‘Monthly Notices of the Royal Astronomical Society’ mecmuasında aktaran Alman gökbilimciler, bu yıldızların yüzeylerinin şu ana dek gözlemlenenlere benzemediğini belirtiyor.
BİRİNCİ KERE GÖRÜLDÜ
Yeni keşfedilen bu lekeli yıldızlar, olağan yıldızlarda görülen hidrojen ve helyum yüzey yerine, karbon ve oksijenle kaplı; bunlar, helyumun yanmasıyla ortaya çıkan yan eserler. Bu astronomik bulmacaya ek olarak, yıldızlar, sıklıkla yalnızca bunlardan hayli daha gelişmiş bir evrimsel evrede bulunan yıldızlarda gözlemlenen bir özelliği sergileyerek, çekirdeklerinde hâlâ helyum yaktıklarını ortaya koyan bir boyut ve sıcaklığa sahipler.
Tübingen Üniversitesi’nde bakılırsavli araştırma başyazarı Profesör Klaus Werner, “Normal kaideler altında, bu yüzey bileşimlerine sahip olan yıldızların çekirdeklerindeki helyumu yakmayı oldukçatan bitirmiş olmalarını ve beyaz cüceler olma doğrultusunda ilerlemelerini bekleriz” diye izah ediyor: “Bu yeni yıldızlar, yıldızların evrimiyle ilgili anlayışımız karşısında aşılması güç bir meydan okuma niteliğinde.”
Bir sanatkarın, iki beyaz cüce yıldız içinde seçkin görülen bir cins yıldız birleşme olayına dair izlenimi. Görsel: Nicole Reindl
Birincisine eşlik eden bir öteki makalede, La Plata Üniversitesi ve Max Planck Enstitüsü’nden farklı gökbilim grupları, bunun üzere bir yıldızın nasıl oluşabileceğine ait birinci beklenen açıklamayı sunarak, bu kuvvetliğün üstesinden geldiler ve ortaya konan şartlar en az yeni yıldızlar kadar heyecan verici.
CÜCE YILDIZLARIN BİRLEŞİMİYLE OLUŞMUŞ OLABİLİRLER
La Plata Astrofizik Enstitüsü’nde vazifeli ve ikinci makalenin başyazarı olan Dr. Marcelo Miller Bertolami, “Alman meslektaşlarımızın keşfettiği yıldızların, iki beyaz cüce yıldız içinde ziyadesiyle nadir görülen bir çeşit yıldız birleşimi olayı sonucunda oluştuğunu düşünüyoruz” diyor.
Beyaz cüceler, nükleer yakıtlarının tamamını tüketerek dış katmanlarını uzaya saçan, birçok vakit kendi içine çökerek ziyadesiyle küçük ve ağır bir hale gelen yıldızlardır. Bu yıldızlardan ikisi, bir yıldız sisteminde birbirlerine yakın bir yörüngede döndüklerinde, karşılıklı yörüngeleri kütle çekimi dalgaları yayarken içe gerçek çökme eğilimi taşırlar ve birleşmeleri ender görülen bir olay değildir. Ama şu ana dek, bildiğimiz bütün beyaz cüce birleşmeleri, öngörülebilir yıldız birleşmeleriyle neticelendi. Gökbilimciler artık bu şaşırtan yeni yüzeylerin, epeyce farklı kompozisyonlara sahip iki beyaz cücenin çarpışmasının bir eseri olabileceğini düşünüyorlar.
YENİ ARAŞTIRMALARA MUHTAÇLIK VAR
Miller Bertolami, “Çoğu vakit, beyaz cüce birleşmeleri karbon ve oksijen bakımından güçlü yıldızların meydana gelmesine niye olmaz; ne var ki, ziyadesiyle özel kütlelerle oluşan ikili sistemler kelam konusu olduğunda, karbon ve oksijen bakımından güçlü bir beyaz cüce bozunabilir ve helyum bakımından güçlü bir beyaz cüce olmaktan uzaklaşarak bu yıldızların oluşumuna yol açabilir” diye açıklıyor.
Öte yandan, bu süreksiz açıklamaya rağmen, elimizdeki yıldız modellerinden hiç biri bu yeni yıldızların yüzey özelliklerini tam manasıyla açıklayamıyor. Artık araştırma grubu, sırf bu tuhaf yeni yıldızları değil, hem de ikili yıldız sistemlerinin geç evrimsel kademelerinin detaylarını da öğrenmeyi umarak, öngörülen birleşim durumlarının mümkünlüğünü pahalandırmak maksadıyla yıldız modelleri geliştirmeye çalışacak. Gökbilimciler bu cins daha açık modelleri geliştirene dek, yüzeyi helyumla kaplı olan yıldızların kökenleri tartışmaya açık kalacak.
Yazının özgünü Cosmos Magazine sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)