Ekseriyetle yemek pişirirken oranları her vakit gerçek tutturamayız, bu yüzden istediğimizden çok daha fazla yemek kalabilir. Bu yiyecekler dondurulabilir, fakat birçok vakit dondurucuda yer olmaması niçiniyle ya da donmaya uygun olmadıkları için buzdolabında bırakmayı tercih ederiz.
Dondurulduklarında, mamüllerin uzun mühlet dayandığını biliyoruz, pekala onları buzdolabında tuttuğumuzda ne oluyor? Birebir biçimde korunabiliyorlar mı? Ne kada mühlet sağlıklı kalabiliyorlar?
birinci vakit içinderda besinin dayanıklılığının biroldukça farklı faktöre bağlı olduğunu ve dayanıklılığı artırmak için sebzelerin uygun biçimde temizlenmesi ve mutfak eşyaları ve yüzeylerin hakikat kullanması ve hijyeninin gerekli olduğunu söylemek gerekir. Saklanılacak besin pak ve hava geçirmez biçimde kapatılmış kaplarda, tutmak gerekir. Bir başka değerli ipucu da buzdolabının sıcaklığının 0 ila 4 ºC içinde olmasıdır.
BEKLEME MÜDDETİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Bunlar değerlidir zira bu adımlar gerçek yapılmazsa besinlerde bakteri üremesi hızlanabilir.
Besinlerin buzdolabında bekleme mühletini etkileyen öbür faktörler şunlardır:
Kalite
İhtimamla yetiştirilmeyen, hasat edilmeyen yahut üretilmeyen bir besinin besin pahası, pişirme ve bekleme mühleti fazlaca daha berbattır.
Yiyecek Tipi
Yiyecek cinsleri de bekleme mühleti için kıymetlidir. Örneğin baharatlı salata, haşlanmış yumurta ile tıpkı mühlet dayanmaz.
Pişirme Sırasında Sürece
Yiyeceklerin işlenmesi (bölme, doğrama vs.) ve besin kontaminasyonunu önlemek için hijyenik tedbirler (bıçak, kesme tahtası) besinin bekleme mühletini tesirler.
Pişirme Tekniği
Pişirme teknikleri de besinin buzdolabında dayanma müddeti açısından kıymetlidir. Örneğin bir kızartma ile bir haşlama birebir mühlet sağlıklı kalmaz. Ayrıyeten pişirmeden soğutmaya kadar geçen mühlet de kıymetlidir.
SAKLANMASI YÜKSEK RİSKLİ BESİNLER
Yüksek riskli besinler, patojenik mikroorganizmaların büyümesini artıran muhakkak özelliklere sahiptirler.
Yüksek riskli besinler mikroorganizmaların büyümesi için gerekli tüm şartları karşılayanlardır. Nötr pH, nem ve besinler (proteinler yahut nişasta bakımından zengin) bu durumu belirler. Tüm bu faktörlerin bir ortaya gelmesi durumunda besinin saklanması denetim altında tutulamaz ve ayrıyeten besin zehirlenmesine niye olabilecek toksinler üretebilirler.
Yüksek riskli besinler içinde kıyma, çiğ et, çiğ yahut pişmiş tavuk ve hindi, çiğ yahut marine edilmiş balık, çiğ süt, çiğ peynirler, çiğ yahut pişmiş yumurta, pişmiş pirinç ve makarna bulunur.
BESİNLER BUZDOLABINDA NASIL YERLEŞTİRİLMELİ?
Daha sağlıklı saklama için çiğ besin ile çapraz bulaşmayı önlemek için pişmiş yemekler üst raflara yerleştirilmelidir. Buna ek olarak, besinlerin etrafında kâfi hava sirkülasyonu olmalı, üst üste değil, belirli bir ara ile saklanmalıdır.
Taze pişmiş besinler soğuyana kadar oda sıcaklığında bekletilmemelidir zira bu, mikroorganizmaların büyüdüğü ülkü sıcaklıktır. Bu niçinle sıcaklığı bir an evvel düşürmek değerlidir. Bunu iki biçimde yapabilirsiniz. Birincisi kabı soğuk suyla dolu bir öbür kaba koyun ve bir kaşıkla karıştırın, bu biçimdece sıcaklık daha süratli düşer. İkinci formül ise pişirdikten daha sonra buzdolabına koyun.
Lakin sıcak kabın buzdolabının ortasındaki öteki yiyeceklerle temas halinde olmamasına dikkat edin. Zira bu, temas yoluyla başka yiyeceklerin sıcaklıklarını yükselterek onları bozabilir. Bunları büsbütün ayırmanın mümkün olmadığı durumlarda, küçük oranlarda paketlemek ve asla hayli derin kaplar kullanmamak gerekir.
Buradaki ana nokta süreci yapmak için uzun mühlet beklememektir. Pişirdikten daha sonra en çok 30 dakika ila 1 saat içinde bir müddetde yapılmalıdır. Ayrıyeten, yemeğin en kısa müddette soğumasını sağlamak için buzdolabını 90 dakikadan evvel açmamak kıymetlidir.
ÇEŞİTLİ YEMEKLERİN BUZDOLABINDA DAYANMA MÜHLETLERİ
Çeşidine ve pişirme biçiminize bağlı olarak yiyecekler buzdolabında az ya da fazlaca dayanacaktır.
Izgara ve Güveç
Izgarada pişirilen yiyecekler daha az su içerdikleri için daha uzun mühlet dayanır. Fakat beslenme açısından bakıldığında işler değişiyor. Izgarada pişirdiğinizde, dışarıdan gelen su buharlaşarak içerideki besinleri daha ağır hale getiren bir tıpa bakılırsavi görür, lakin bu yiyecekleri buzdolabında saklamak kaliteyi değiştiren ve besin kıymeti kayıplarına niye olan kimyasal ve fizikî değişikliklere yol açar. Izgara yiyecekler genel olarak uzun saklanamaz zira birkaç saat daha sonra dokuları değişir. Güveçler ise et yahut balık içeriyorsa, buzdolabında yaklaşık 2 gün dayanabilir. Daha uzun müddet dayanmalarını istiyorsanız, onları buzdolabında tutmak yerine dondurabilirsiniz.
Balık ve Et
Pişmiş et ve balığın buzdolabındaki dayanma müddeti 3 ila 4 gün içindedır, lakin balık yahut deniz eserleri çorbası genel olarak buzdolabında 1 gün saklanmalıdır. Tavuk ve hindi üzere kümes hayvanları ise yaklaşık 2 gün saklanabilir.
Fakat, eserler pişirilmediğinde saklanma müddetleri değişir. Buzdolabında taze balık 1-2 gün, et ise 3 ila 5 gün dayanır. Çiğ balık etten daha az müddet dayanır, zira sıcaklık değişimleri meydana geldiğinde ayrışma süreci hızlanır ve bu da bakterilerin süratli bir biçimde çoğalmasına yol açar.
Etin paketlenmesi durumunda saklanma müddeti daha uzun olabilir. Bu durumlarda paket üzerindeki son kullanma tarihine bakmamız gerekir.
Sebzeler
Taze sebzeler, yani işlenmemiş ve paketlenmemiş sebzeler buzdolabında saklandığında besin pahalarını süratle kaybederler, bu niçinle ülkü olanı onları 2 yahut 3 günden çok buzdolabında saklamamaktır.
Püreler, yemekler yahut çorbalar genel olarak 3 ila 4 gün saklanabilir.
Açık Konserveler
Açık konserveler asla buzdolabına konulmamalıdır. Uzmanların tavsiyesi, konserve içeriğini kutudaki sıvıyla birlikte bir cam kaba aktarmak ve kutuyu atmaktır. bu türlü daha uygun korunacak ve sıhhat riski olmayacaktır. Bir konserveyi açtığınızda besin oksijen alır, bakteri yahut öteki mikroorganizma tiplerinin gelişmenine açık hale gelir ve metaller besine kutu-gıda-oksijen teması yoluyla geçebilir. Ayrıyeten, kutudaki sıvı buzdolabında başka yiyecekleri kirletebilir.
BUZDOLABINDAKİ YEMEĞİN BOZULDUĞU NASIL ANLAŞILIR?
Pişirilen yiyeceklerin buzdolabında ne kadar mühlet dayanacağını bilmek değerlidir, lakin birden fazla vakit ne kadardır dolapta olduğunu hatırlamayız ve onları yiyip yemememiz gerektiğine karar veremeyiz. Bir besinin tüketime uygun olup olmadığını anlamak için evvela özelliklerine bakmak gerekir.
Bir besin yepyeni özelliklerini, dokusunu, kıvamını ve rengini kaybettiğinde tüketilmemelidir. Besinin özelliklerindeki bu değişiklikler besinin kimyasal, fizikî ve biyolojik özelliklerinde bir değişiklik manasına geldiği için sıhhat riski oluşturur.
pekala, besinde bu kadar besbelli bir değişiklik olmadığında ne yapılmalı? Bariz değişikliklere uğramayan pişmiş yemekler tüketilmesi en tehlikeli olanlar olabilir. Hastalıklara niye olan patojenik mikropların çoklukla gıdayı değiştirmediği bilinmektedir. Diğer bir deyişle yiyecekler görünümünde, kokusunda ve tadında değişiklikler olmadan yüksek seviyede zehirli olabilirler.
Bozulmuş bir besinin kesin olarak değişmesi gerekmez. Örneğin salmonellalı bir mayonez büsbütün olağan bir görünüme, kokuya ve tada sahip olacağı için çıplak gözle ayırt etmek imkansızdır. Bu niçinle besinlerin yalnızca görsel istikametine (koku, renk, doku) değil, bununla birlikte son kullanma tarihine bakmalı ve ona göre tüketilmelidirler.
YEMEKLERİ BİRDen çok KERE ISITMAYIN
Genel olarak yiyecekleri bir defadan çok ısıtmak yeterli değildir. Artan yemekler 1 kereden fazla ısıtılmamalıdır. Birkaç sefer yapmak bakterilerin çoğalmasına yol açar zira büyüme için ülkü sıcaklık 5-65 ºC içinde sağlanır. Çok ısıtma besinin kalitesini ve besin pahasını de düşürür.
Uzmanların tavsiyesi, buzdolabındaki yemekleri yeniden ısıtmak zorunda kalmamak için o anda tüketilecek olan ölçüsü çıkarmaktır. Yemedilk evvel, kaynatmadan, lakin mikroorganizmaları ortadan kaldıracak kadar sıcaklıkta, yaklaşık 75 ºC’lik bir sıcaklığa bir daha ısıtılmalıdır.
YİYECEKLERİN BUZDOLABINDA DAYANMA MÜHLETLERİ
Çeşitli yiyeceklerin tüketilene kadar buzdolabında dayanma müddetleri şöyledir:
Zerzevat püresi yahut zerzevat çorbası: 3-4 gün
Mercimek çorbası: 3-4 gün
Kızarmış tavuk: 2 gün
Izgara kırmızı et: 1 gün
Izgara balık: 1 gün
Haşlanmış yumurta: Kendi kabuğunda tutulursa 7 güne kadar
Pişirilmiş yahut çiğ doğal domates sosu: 3 gün
Konut imali soslar: 1 gün
Dondurulduklarında, mamüllerin uzun mühlet dayandığını biliyoruz, pekala onları buzdolabında tuttuğumuzda ne oluyor? Birebir biçimde korunabiliyorlar mı? Ne kada mühlet sağlıklı kalabiliyorlar?
birinci vakit içinderda besinin dayanıklılığının biroldukça farklı faktöre bağlı olduğunu ve dayanıklılığı artırmak için sebzelerin uygun biçimde temizlenmesi ve mutfak eşyaları ve yüzeylerin hakikat kullanması ve hijyeninin gerekli olduğunu söylemek gerekir. Saklanılacak besin pak ve hava geçirmez biçimde kapatılmış kaplarda, tutmak gerekir. Bir başka değerli ipucu da buzdolabının sıcaklığının 0 ila 4 ºC içinde olmasıdır.
BEKLEME MÜDDETİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Bunlar değerlidir zira bu adımlar gerçek yapılmazsa besinlerde bakteri üremesi hızlanabilir.
Besinlerin buzdolabında bekleme mühletini etkileyen öbür faktörler şunlardır:
Kalite
İhtimamla yetiştirilmeyen, hasat edilmeyen yahut üretilmeyen bir besinin besin pahası, pişirme ve bekleme mühleti fazlaca daha berbattır.
Yiyecek Tipi
Yiyecek cinsleri de bekleme mühleti için kıymetlidir. Örneğin baharatlı salata, haşlanmış yumurta ile tıpkı mühlet dayanmaz.
Pişirme Sırasında Sürece
Yiyeceklerin işlenmesi (bölme, doğrama vs.) ve besin kontaminasyonunu önlemek için hijyenik tedbirler (bıçak, kesme tahtası) besinin bekleme mühletini tesirler.
Pişirme Tekniği
Pişirme teknikleri de besinin buzdolabında dayanma müddeti açısından kıymetlidir. Örneğin bir kızartma ile bir haşlama birebir mühlet sağlıklı kalmaz. Ayrıyeten pişirmeden soğutmaya kadar geçen mühlet de kıymetlidir.
SAKLANMASI YÜKSEK RİSKLİ BESİNLER
Yüksek riskli besinler, patojenik mikroorganizmaların büyümesini artıran muhakkak özelliklere sahiptirler.
Yüksek riskli besinler mikroorganizmaların büyümesi için gerekli tüm şartları karşılayanlardır. Nötr pH, nem ve besinler (proteinler yahut nişasta bakımından zengin) bu durumu belirler. Tüm bu faktörlerin bir ortaya gelmesi durumunda besinin saklanması denetim altında tutulamaz ve ayrıyeten besin zehirlenmesine niye olabilecek toksinler üretebilirler.
Yüksek riskli besinler içinde kıyma, çiğ et, çiğ yahut pişmiş tavuk ve hindi, çiğ yahut marine edilmiş balık, çiğ süt, çiğ peynirler, çiğ yahut pişmiş yumurta, pişmiş pirinç ve makarna bulunur.
BESİNLER BUZDOLABINDA NASIL YERLEŞTİRİLMELİ?
Daha sağlıklı saklama için çiğ besin ile çapraz bulaşmayı önlemek için pişmiş yemekler üst raflara yerleştirilmelidir. Buna ek olarak, besinlerin etrafında kâfi hava sirkülasyonu olmalı, üst üste değil, belirli bir ara ile saklanmalıdır.
Taze pişmiş besinler soğuyana kadar oda sıcaklığında bekletilmemelidir zira bu, mikroorganizmaların büyüdüğü ülkü sıcaklıktır. Bu niçinle sıcaklığı bir an evvel düşürmek değerlidir. Bunu iki biçimde yapabilirsiniz. Birincisi kabı soğuk suyla dolu bir öbür kaba koyun ve bir kaşıkla karıştırın, bu biçimdece sıcaklık daha süratli düşer. İkinci formül ise pişirdikten daha sonra buzdolabına koyun.
Lakin sıcak kabın buzdolabının ortasındaki öteki yiyeceklerle temas halinde olmamasına dikkat edin. Zira bu, temas yoluyla başka yiyeceklerin sıcaklıklarını yükselterek onları bozabilir. Bunları büsbütün ayırmanın mümkün olmadığı durumlarda, küçük oranlarda paketlemek ve asla hayli derin kaplar kullanmamak gerekir.
Buradaki ana nokta süreci yapmak için uzun mühlet beklememektir. Pişirdikten daha sonra en çok 30 dakika ila 1 saat içinde bir müddetde yapılmalıdır. Ayrıyeten, yemeğin en kısa müddette soğumasını sağlamak için buzdolabını 90 dakikadan evvel açmamak kıymetlidir.
ÇEŞİTLİ YEMEKLERİN BUZDOLABINDA DAYANMA MÜHLETLERİ
Çeşidine ve pişirme biçiminize bağlı olarak yiyecekler buzdolabında az ya da fazlaca dayanacaktır.
Izgara ve Güveç
Izgarada pişirilen yiyecekler daha az su içerdikleri için daha uzun mühlet dayanır. Fakat beslenme açısından bakıldığında işler değişiyor. Izgarada pişirdiğinizde, dışarıdan gelen su buharlaşarak içerideki besinleri daha ağır hale getiren bir tıpa bakılırsavi görür, lakin bu yiyecekleri buzdolabında saklamak kaliteyi değiştiren ve besin kıymeti kayıplarına niye olan kimyasal ve fizikî değişikliklere yol açar. Izgara yiyecekler genel olarak uzun saklanamaz zira birkaç saat daha sonra dokuları değişir. Güveçler ise et yahut balık içeriyorsa, buzdolabında yaklaşık 2 gün dayanabilir. Daha uzun müddet dayanmalarını istiyorsanız, onları buzdolabında tutmak yerine dondurabilirsiniz.
Balık ve Et
Pişmiş et ve balığın buzdolabındaki dayanma müddeti 3 ila 4 gün içindedır, lakin balık yahut deniz eserleri çorbası genel olarak buzdolabında 1 gün saklanmalıdır. Tavuk ve hindi üzere kümes hayvanları ise yaklaşık 2 gün saklanabilir.
Fakat, eserler pişirilmediğinde saklanma müddetleri değişir. Buzdolabında taze balık 1-2 gün, et ise 3 ila 5 gün dayanır. Çiğ balık etten daha az müddet dayanır, zira sıcaklık değişimleri meydana geldiğinde ayrışma süreci hızlanır ve bu da bakterilerin süratli bir biçimde çoğalmasına yol açar.
Etin paketlenmesi durumunda saklanma müddeti daha uzun olabilir. Bu durumlarda paket üzerindeki son kullanma tarihine bakmamız gerekir.
Sebzeler
Taze sebzeler, yani işlenmemiş ve paketlenmemiş sebzeler buzdolabında saklandığında besin pahalarını süratle kaybederler, bu niçinle ülkü olanı onları 2 yahut 3 günden çok buzdolabında saklamamaktır.
Püreler, yemekler yahut çorbalar genel olarak 3 ila 4 gün saklanabilir.
Açık Konserveler
Açık konserveler asla buzdolabına konulmamalıdır. Uzmanların tavsiyesi, konserve içeriğini kutudaki sıvıyla birlikte bir cam kaba aktarmak ve kutuyu atmaktır. bu türlü daha uygun korunacak ve sıhhat riski olmayacaktır. Bir konserveyi açtığınızda besin oksijen alır, bakteri yahut öteki mikroorganizma tiplerinin gelişmenine açık hale gelir ve metaller besine kutu-gıda-oksijen teması yoluyla geçebilir. Ayrıyeten, kutudaki sıvı buzdolabında başka yiyecekleri kirletebilir.
BUZDOLABINDAKİ YEMEĞİN BOZULDUĞU NASIL ANLAŞILIR?
Pişirilen yiyeceklerin buzdolabında ne kadar mühlet dayanacağını bilmek değerlidir, lakin birden fazla vakit ne kadardır dolapta olduğunu hatırlamayız ve onları yiyip yemememiz gerektiğine karar veremeyiz. Bir besinin tüketime uygun olup olmadığını anlamak için evvela özelliklerine bakmak gerekir.
Bir besin yepyeni özelliklerini, dokusunu, kıvamını ve rengini kaybettiğinde tüketilmemelidir. Besinin özelliklerindeki bu değişiklikler besinin kimyasal, fizikî ve biyolojik özelliklerinde bir değişiklik manasına geldiği için sıhhat riski oluşturur.
pekala, besinde bu kadar besbelli bir değişiklik olmadığında ne yapılmalı? Bariz değişikliklere uğramayan pişmiş yemekler tüketilmesi en tehlikeli olanlar olabilir. Hastalıklara niye olan patojenik mikropların çoklukla gıdayı değiştirmediği bilinmektedir. Diğer bir deyişle yiyecekler görünümünde, kokusunda ve tadında değişiklikler olmadan yüksek seviyede zehirli olabilirler.
Bozulmuş bir besinin kesin olarak değişmesi gerekmez. Örneğin salmonellalı bir mayonez büsbütün olağan bir görünüme, kokuya ve tada sahip olacağı için çıplak gözle ayırt etmek imkansızdır. Bu niçinle besinlerin yalnızca görsel istikametine (koku, renk, doku) değil, bununla birlikte son kullanma tarihine bakmalı ve ona göre tüketilmelidirler.
YEMEKLERİ BİRDen çok KERE ISITMAYIN
Genel olarak yiyecekleri bir defadan çok ısıtmak yeterli değildir. Artan yemekler 1 kereden fazla ısıtılmamalıdır. Birkaç sefer yapmak bakterilerin çoğalmasına yol açar zira büyüme için ülkü sıcaklık 5-65 ºC içinde sağlanır. Çok ısıtma besinin kalitesini ve besin pahasını de düşürür.
Uzmanların tavsiyesi, buzdolabındaki yemekleri yeniden ısıtmak zorunda kalmamak için o anda tüketilecek olan ölçüsü çıkarmaktır. Yemedilk evvel, kaynatmadan, lakin mikroorganizmaları ortadan kaldıracak kadar sıcaklıkta, yaklaşık 75 ºC’lik bir sıcaklığa bir daha ısıtılmalıdır.
YİYECEKLERİN BUZDOLABINDA DAYANMA MÜHLETLERİ
Çeşitli yiyeceklerin tüketilene kadar buzdolabında dayanma müddetleri şöyledir:
Zerzevat püresi yahut zerzevat çorbası: 3-4 gün
Mercimek çorbası: 3-4 gün
Kızarmış tavuk: 2 gün
Izgara kırmızı et: 1 gün
Izgara balık: 1 gün
Haşlanmış yumurta: Kendi kabuğunda tutulursa 7 güne kadar
Pişirilmiş yahut çiğ doğal domates sosu: 3 gün
Konut imali soslar: 1 gün