Arda
New member
Talili Ne Demek Fıkıh? — Kadın-Erkek Beyinleri, Fıkıh ve Mantık Arasında Tatlı Bir Kaos
Arkadaşlar selam!
Bir gün oturmuş çayımı içiyorum, fıkıh dersinden yeni çıkmışım, hoca bir kelime söyledi: “Talili”.
Dedim kendi kendime, “Yahu bu ‘talili’ acaba sabah kahvaltısında yenilen bir şey mi, yoksa yeni çıkan bir uygulama mı? Hani ‘Talili Plus üyelikle daha çok sevap kazan!’ gibi bir şey?”
Ama değilmiş. Meğer ciddi bir kavrammış bu “talili”... Fakat gelin görün ki fıkhın ciddiyeti, forumun mizahına yenik düşecek biraz. Çünkü bugün “talili”yi kadın-erkek beyin farklarıyla harmanlayıp, biraz gülüp biraz düşünelim dedim. Hazırsanız, kahvenizi alın, başlıyoruz.
---
Önce Ciddiyet: Talili Ne Demekmiş?
Fıkıhta “talili”, bir hükmün illetini (sebebini) araştırmak anlamına geliyor. Yani bir şey neden haram, neden vacip, neden helal... Hani o “Neden?” sorusunu sormak yok mu, tam olarak o!
Mesela biri çıkıp “Niye abdest alıyoruz?” diye sorduğunda, işte o kişi talili bir düşünme biçimi sergiliyor.
Ama fıkıhçılar bunu kahve muhabbetine değil, ciddi bir akıl yürütmeye döküyor: “Çünkü namaz bir ibadettir ve ibadet için temizlik şarttır.”
Kısaca, talili = “mantıklı sebep arama sanatı”.
---
Ama Forumda Talili Yaparsan Ne Olur?
Burada işler değişiyor dostlar!
Mesela forumda biri çıkar:
— “Arkadaşlar, niye erkekler Cuma’ya gidiyor da biz gitmiyoruz?”
Ve hemen bir talili kasırgası başlar.
Erkek forumdaş: “Mantıklı açıklayabilirim, stratejik bir durum bu!”
Kadın forumdaş: “Ama his olarak da düşünelim biraz, neden dışlanmış hissediyoruz?”
İşte o anda “talili”nin fıkıhtan çıkıp, duygusal fırtınalara karıştığı o eşsiz an yaşanır.
Bir taraf “illet” arar, diğer taraf “illet olur” (şaka şaka
).
Ama işin güzelliği burada: herkes kendi tarzıyla talili yapar.
---
Erkeklerin Talili: Mantık, Strateji ve Çay Kaşığıyla Harita Çizmek
Erkek forumdaşların yaklaşımı genellikle şöyle olur:
— “Kardeşim şimdi düşünelim, bir hüküm verilmiş, o hükmün sebebi var. Sebebi bulalım, çözüme ulaşalım.”
Yani olay tamamen stratejik.
Bir erkek için “talili”, sanki askeri plan gibi:
— “Arkadaşlar, sebebi bulursak hükmü de çözeriz. Hükmü çözünce sistemi hackleriz!”
Bu arada erkeklerin bu çözümcülüğü, forumda bazen fantastik yerlere gider.
Birisi şöyle diyebilir:
— “Bence fıkıhta ‘talili’, yazılımda ‘debugging’ gibidir.”
Sonra biri çıkar:
— “Abi sen namazı kod mu sandın?”
Ama hak verelim; erkekler bu konularda pratik zekâlı.
Bir hüküm varsa, onu optimize etmeye çalışıyorlar.
“Yani madem suyla temizlik şart, el dezenfektanı sayılmaz mı?”
İşte bu da “modern talili”!
---
Kadınların Talili: Empati, Duygu ve “O İlletten Bana Ne Hissettiriyor?”
Kadın forumdaşlar ise mevzuya çok daha incelikli giriyorlar:
— “Tamam, illet sebep demek ama o sebep insanı nasıl etkiliyor? Toplumsal yönü ne? Adalet duygusuyla uyumlu mu?”
Yani bir kadın için “talili”, sadece mantık arayışı değil, anlam arayışıdır.
Bir erkek “Niye abdest var?” diye sorarken mantık arar; bir kadın ise “Abdestin ruhsal huzura etkisi ne?” diye düşünür.
Fıkıhta bile kadın beyni duygusal derinliğini koruyor!
Ve tabii, forumda bu konular dönünce, yorumlar da şöyle oluyor:
— “Benim kaynanam da böyle düşünürdü ama sonra tevazu etti.”
— “Talili mi dedin? Ah canım, ben onu bir zamanlar ‘tahlil’ zannetmiştim!”
Yani hem fıkıh öğreniyoruz, hem sitcom izliyoruz gibi bir ortam oluşuyor.
---
Talili, Evde Uygulamaya Kalkarsak...
Diyelim ki evdesiniz.
Hanım diyor: “Çayı sen demle.”
Koca diyor: “Ama illetini anlayabilir miyim? Neden ben?”
Hanım: “Çünkü sen daha güzel demliyorsun.”
Koca: “O zaman hüküm vaciptir.”
Ya da tam tersi:
Kadın: “Bu gece film izleyelim.”
Erkek: “Ama illetini açıklar mısın? Neden bu film?”
Kadın: “Çünkü romantik, çünkü güzel.”
Erkek: “Yani sebebi his. O zaman hüküm sünnettir.”
Talili işte böyle günlük hayata da sızıyor. Fıkıhta illet arayan biz, ilişkilerde sebep-sonuçla boğuşur hale geliyoruz.
---
Forumdaşların Katkısı: Sizce Talili Kimde Daha Kuvvetli?
Benim gözlemim şu:
Erkekler “sebep-sonuç” zincirini kurmakta usta ama bazen “bağlamı” kaçırıyorlar.
Kadınlar ise “bağlamı” yakalıyor ama bazen sebebi “duygularla” harmanlayınca fıkıh profesörünü bile şaşırtabiliyor.
Yani biri “Niye oruç tutuyoruz?” deyince erkek “biyolojik detoks” der, kadın “ruh temizliği” der.
İkisi birleşince “Bütünsel Talili Yaklaşımı” doğar: hem mide hem kalp arınır!
---
Sonuç: Talili Yaptık, Fıkhı da Güldürdük
Talili, fıkıh dünyasının Sherlock Holmes’ü gibidir. Sebep arar, mantık kurar, hikmet peşine düşer.
Ama iş forumda olunca, bu Sherlock’un yanına biraz da “Mizah Watson” eklemek şart!
Kadınlar duygusuyla, erkekler aklıyla talili yaparken ortaya hem bilgelik hem kahkaha çıkıyor.
O yüzden forumdaşlar, sizden ricam:
— “Sizce talili daha çok kimde gelişmiş? Erkek mantığında mı, kadın sezgisinde mi?”
Yorumlara bekliyorum, ama lütfen “illetli” tartışmayalım.
Konu fıkıh ama gönül ister ki biraz da “kahkıh” olsun!
Arkadaşlar selam!
Bir gün oturmuş çayımı içiyorum, fıkıh dersinden yeni çıkmışım, hoca bir kelime söyledi: “Talili”.
Dedim kendi kendime, “Yahu bu ‘talili’ acaba sabah kahvaltısında yenilen bir şey mi, yoksa yeni çıkan bir uygulama mı? Hani ‘Talili Plus üyelikle daha çok sevap kazan!’ gibi bir şey?”
Ama değilmiş. Meğer ciddi bir kavrammış bu “talili”... Fakat gelin görün ki fıkhın ciddiyeti, forumun mizahına yenik düşecek biraz. Çünkü bugün “talili”yi kadın-erkek beyin farklarıyla harmanlayıp, biraz gülüp biraz düşünelim dedim. Hazırsanız, kahvenizi alın, başlıyoruz.
---
Önce Ciddiyet: Talili Ne Demekmiş?
Fıkıhta “talili”, bir hükmün illetini (sebebini) araştırmak anlamına geliyor. Yani bir şey neden haram, neden vacip, neden helal... Hani o “Neden?” sorusunu sormak yok mu, tam olarak o!
Mesela biri çıkıp “Niye abdest alıyoruz?” diye sorduğunda, işte o kişi talili bir düşünme biçimi sergiliyor.
Ama fıkıhçılar bunu kahve muhabbetine değil, ciddi bir akıl yürütmeye döküyor: “Çünkü namaz bir ibadettir ve ibadet için temizlik şarttır.”
Kısaca, talili = “mantıklı sebep arama sanatı”.
---
Ama Forumda Talili Yaparsan Ne Olur?
Burada işler değişiyor dostlar!
Mesela forumda biri çıkar:
— “Arkadaşlar, niye erkekler Cuma’ya gidiyor da biz gitmiyoruz?”
Ve hemen bir talili kasırgası başlar.
Erkek forumdaş: “Mantıklı açıklayabilirim, stratejik bir durum bu!”
Kadın forumdaş: “Ama his olarak da düşünelim biraz, neden dışlanmış hissediyoruz?”
İşte o anda “talili”nin fıkıhtan çıkıp, duygusal fırtınalara karıştığı o eşsiz an yaşanır.
Bir taraf “illet” arar, diğer taraf “illet olur” (şaka şaka
).Ama işin güzelliği burada: herkes kendi tarzıyla talili yapar.
---
Erkeklerin Talili: Mantık, Strateji ve Çay Kaşığıyla Harita Çizmek
Erkek forumdaşların yaklaşımı genellikle şöyle olur:
— “Kardeşim şimdi düşünelim, bir hüküm verilmiş, o hükmün sebebi var. Sebebi bulalım, çözüme ulaşalım.”
Yani olay tamamen stratejik.
Bir erkek için “talili”, sanki askeri plan gibi:
— “Arkadaşlar, sebebi bulursak hükmü de çözeriz. Hükmü çözünce sistemi hackleriz!”
Bu arada erkeklerin bu çözümcülüğü, forumda bazen fantastik yerlere gider.
Birisi şöyle diyebilir:
— “Bence fıkıhta ‘talili’, yazılımda ‘debugging’ gibidir.”
Sonra biri çıkar:
— “Abi sen namazı kod mu sandın?”
Ama hak verelim; erkekler bu konularda pratik zekâlı.
Bir hüküm varsa, onu optimize etmeye çalışıyorlar.
“Yani madem suyla temizlik şart, el dezenfektanı sayılmaz mı?”
İşte bu da “modern talili”!
---
Kadınların Talili: Empati, Duygu ve “O İlletten Bana Ne Hissettiriyor?”
Kadın forumdaşlar ise mevzuya çok daha incelikli giriyorlar:
— “Tamam, illet sebep demek ama o sebep insanı nasıl etkiliyor? Toplumsal yönü ne? Adalet duygusuyla uyumlu mu?”
Yani bir kadın için “talili”, sadece mantık arayışı değil, anlam arayışıdır.
Bir erkek “Niye abdest var?” diye sorarken mantık arar; bir kadın ise “Abdestin ruhsal huzura etkisi ne?” diye düşünür.
Fıkıhta bile kadın beyni duygusal derinliğini koruyor!
Ve tabii, forumda bu konular dönünce, yorumlar da şöyle oluyor:
— “Benim kaynanam da böyle düşünürdü ama sonra tevazu etti.”
— “Talili mi dedin? Ah canım, ben onu bir zamanlar ‘tahlil’ zannetmiştim!”
Yani hem fıkıh öğreniyoruz, hem sitcom izliyoruz gibi bir ortam oluşuyor.
---
Talili, Evde Uygulamaya Kalkarsak...
Diyelim ki evdesiniz.
Hanım diyor: “Çayı sen demle.”
Koca diyor: “Ama illetini anlayabilir miyim? Neden ben?”
Hanım: “Çünkü sen daha güzel demliyorsun.”
Koca: “O zaman hüküm vaciptir.”
Ya da tam tersi:
Kadın: “Bu gece film izleyelim.”
Erkek: “Ama illetini açıklar mısın? Neden bu film?”
Kadın: “Çünkü romantik, çünkü güzel.”
Erkek: “Yani sebebi his. O zaman hüküm sünnettir.”
Talili işte böyle günlük hayata da sızıyor. Fıkıhta illet arayan biz, ilişkilerde sebep-sonuçla boğuşur hale geliyoruz.
---
Forumdaşların Katkısı: Sizce Talili Kimde Daha Kuvvetli?
Benim gözlemim şu:
Erkekler “sebep-sonuç” zincirini kurmakta usta ama bazen “bağlamı” kaçırıyorlar.
Kadınlar ise “bağlamı” yakalıyor ama bazen sebebi “duygularla” harmanlayınca fıkıh profesörünü bile şaşırtabiliyor.
Yani biri “Niye oruç tutuyoruz?” deyince erkek “biyolojik detoks” der, kadın “ruh temizliği” der.
İkisi birleşince “Bütünsel Talili Yaklaşımı” doğar: hem mide hem kalp arınır!
---
Sonuç: Talili Yaptık, Fıkhı da Güldürdük
Talili, fıkıh dünyasının Sherlock Holmes’ü gibidir. Sebep arar, mantık kurar, hikmet peşine düşer.
Ama iş forumda olunca, bu Sherlock’un yanına biraz da “Mizah Watson” eklemek şart!
Kadınlar duygusuyla, erkekler aklıyla talili yaparken ortaya hem bilgelik hem kahkaha çıkıyor.
O yüzden forumdaşlar, sizden ricam:
— “Sizce talili daha çok kimde gelişmiş? Erkek mantığında mı, kadın sezgisinde mi?”
Yorumlara bekliyorum, ama lütfen “illetli” tartışmayalım.
Konu fıkıh ama gönül ister ki biraz da “kahkıh” olsun!