Rapora göre 2021’de, 2020 yılından daha fazla şiddet olayı yaşandı. Araştırmada Türkiye’de silahlı şiddetin en epeyce yaşandığı bölgelere de yer verildi. Her yıl olduğu üzere nüfus yoğunluğunun en yüksek olduğu Marmara Bölgesi, 985 silahlı şiddet olayıyla başı çekti.
Bir yılda silahlı şiddetin yüzde 21 ile en epey arttığı bölge ise 551 şiddet olayıyla Akdeniz oldu. Ege (492) ve İç Anadolu’da (507) ise bundan evvelki yıla göre yüzde 6’lık düşüş yaşandı. 2021’de Güneydoğu Anadolu’da 526 ve Karadeniz’de 524 silahlı şiddet olayı görüldü.
Olayların en çok yaşandığı vilayetler ise sırasıyla, İstanbul (447), Adana (228), Samsun (222), İzmir (154), Bursa (149), Şanlıurfa (148), Antalya (135), Kocaeli (133), Konya (117) ve Diyarbakır (110) oldu.
‘YASA CAYDIRICI DEĞİL’
VOA Türkçe’ye konuşan Umut Vakfı İdare Heyeti Üyesi ve psikiyatri uzmanı Dr. Ayhan Akcan, 1990 yılından bu yana ferdî silahlanmanın kolaylaşarak artması kararında silahlı şiddet olaylarının yüzde 20’den yüzde 85’e yükseldiğini söylemiş oldu.
Türkiye’de yasal yollarla silah edinmek için makul kaideler sağlanmak zorunda. Silah taşıma ruhsatını yalnızca belli mesleklere sahip vatandaşlar alabilirken, silah bulundurabileceğine dair Sıhhat Konseyi raporu bulunan ve isimli sicil kaydı pak olan 21 yaşının üzerindeki her vatandaş, 2022 yılında 3 bin 315 TL harç ödeyerek yanında taşımadan, sadece mesken yahut işyerinde bulundurmak kuralıyla ‘silah bulundurma ruhsatı’na sahip olabiliyor. Bu ruhsatın da beş yılda bir yenilenmesi gerekiyor. Silah satışları devlet denetiminde Makina ve Kimya Sanayisi Kurumu’nun (MKEK) satış ofislerinden yapılabiliyor.
Fakat Akcan’a bakılırsa Türkiye’de bilhassa kayıt dışı silahlar yaygın durumda: “Türkiye’de 25 milyona yakın silah gözüküyor. Bunların yüzde 90’ı kayıt dışı, yüzde 10’u kayıt altında. Kayıt altına almak sorunu çözmüyor. Hızla toplumsal bir sorun, işsizlik üzere, pahalılık üzere fazlaca önemli bir sorun olarak görülerek, kesinlikle bu silah şiddetine de tahlil üretilmesi lazım. (Kayıt dışı silahlara karşı) yasa epey önemli uygulanmıyor. Caydırıcı değil. Caydırıcılığı daha da arttırılabilir.
Geçmişte kuru sıkı silah Türkiye’de silahlı şiddetin yüzde 20’sinden sorumluydu. 2012 yılında kurusıkı silah kanunu tasarısı getirildi, bu hata olarak ortaya kondu ve caydırıcı oldu. Yasa dışı silah bulundurmak, Kabahatler Kanunu’na nazaran geçiştirilmemeli. Kesinlikle ertelenmeyen, üç ay ile altı ay mahpus cezası getirilmeli. Bunu yaparsanız burada talebi azaltırsınız. Lakin işin özü, silahın yasa dışı ya da ruhsatlı olup olmaması epeyce belirleyici değil, o an ulaşılabilir olup olmaması belirleyici. Biz ısrarla bunu söylüyoruz, ruhsat altına alsanız da silahla ilgili şiddet devam ediyor.”
NE YAPILMALI?
Akcan, vakıf olarak en temel taleplerinin, Türkiye’de polis ve jandarma haricinde tüm vatandaşların silah edinmesinin yasaklanması olduğunu vurguladı.
Ferdî silahlanmanın azaltılması için hayata geçmesini istedikleri önerileriyse şu biçimde sıraladı: “Hem jandarma tıpkı vakitte polis bölgesindeki dataların ortak bir data tabanıyla her an ulaşılabilir olması gerekiyor. İkincisi, aile içi şiddette yapıldığı üzere kesinlikle kamu spotu yapılması lazım. Türkiye’de her yıl 600-800’e yakın kişi havaya ateş edilen maganda kurşunuyla ölüyor. Havaya ateş etmeyi yasaklamak lazım. En azından bilgilendirmek lazım. Üçüncüsü kesinlikle ihbar çizgisi gerekiyor. Bu ihbar sınırı lokal değil, kesinlikle 112 içine alınmalı ve kayıt altına alınmalı.
Dördüncüsü de şayet olmazsa olmaz en kıymetli kural. Bayana yönelik şiddette, yüzde 20 civarında bu olaylarda silah kullanılıyor. Aile içi şiddette kullanıldığı için erkek konuta silah alırken yani bulundurma silah ruhsatı için başvurduğunda kesinlikle eş isteği istenmeli. Bilhassa ailelerin boşanma kademesinde, iflas basamağında aşikâr bir süre beylik tabancalarına el konulduğunda en azından intihar riski yahut cinayet riskini de önlediğini biliyoruz. Bütün gelişmiş ülkelerde bu yapılıyor.”
Ruhsatlı silah almanın yasal önlemlerle daha fazla zorlaştırılmasını isteyen Akcan, şöyleki devam etti: “Kişi silah ruhsatı talebi bulunduğunda dilekçesinin belirli bir süre bekletilmesi gerekiyor. Zira kişi durup dururken silah ruhsatı talebinde bulunmuyor. Bir olay yaşıyor, tahlil üretemiyor. Silahla çözme doğrultusunda bir fikir gelişiyor. O öfkeyle birlikte başvuruyor. Onun için biroldukca ülkede 15 gün, 30 gün hatta 45 gün bekleme müddetleri var. O müddet bittikten daha sonra dilekçesinin sürece konulması bizim ülkemizde maalesef yok. Kişi başvurduğunda çabucak ruhsat veriliyor. Nerede satılıyorsa silah alıyor, akabinde süreçler başlatılıyor. Bu son derece sakıncalı.” dedi.
Akcan, silahlara çip takılarak takibinin yapılmasını ve ruhsat sahiplerine kontrolün de arttırılmasını istedi.
Bir yılda silahlı şiddetin yüzde 21 ile en epey arttığı bölge ise 551 şiddet olayıyla Akdeniz oldu. Ege (492) ve İç Anadolu’da (507) ise bundan evvelki yıla göre yüzde 6’lık düşüş yaşandı. 2021’de Güneydoğu Anadolu’da 526 ve Karadeniz’de 524 silahlı şiddet olayı görüldü.
Olayların en çok yaşandığı vilayetler ise sırasıyla, İstanbul (447), Adana (228), Samsun (222), İzmir (154), Bursa (149), Şanlıurfa (148), Antalya (135), Kocaeli (133), Konya (117) ve Diyarbakır (110) oldu.
‘YASA CAYDIRICI DEĞİL’
VOA Türkçe’ye konuşan Umut Vakfı İdare Heyeti Üyesi ve psikiyatri uzmanı Dr. Ayhan Akcan, 1990 yılından bu yana ferdî silahlanmanın kolaylaşarak artması kararında silahlı şiddet olaylarının yüzde 20’den yüzde 85’e yükseldiğini söylemiş oldu.
Türkiye’de yasal yollarla silah edinmek için makul kaideler sağlanmak zorunda. Silah taşıma ruhsatını yalnızca belli mesleklere sahip vatandaşlar alabilirken, silah bulundurabileceğine dair Sıhhat Konseyi raporu bulunan ve isimli sicil kaydı pak olan 21 yaşının üzerindeki her vatandaş, 2022 yılında 3 bin 315 TL harç ödeyerek yanında taşımadan, sadece mesken yahut işyerinde bulundurmak kuralıyla ‘silah bulundurma ruhsatı’na sahip olabiliyor. Bu ruhsatın da beş yılda bir yenilenmesi gerekiyor. Silah satışları devlet denetiminde Makina ve Kimya Sanayisi Kurumu’nun (MKEK) satış ofislerinden yapılabiliyor.
Fakat Akcan’a bakılırsa Türkiye’de bilhassa kayıt dışı silahlar yaygın durumda: “Türkiye’de 25 milyona yakın silah gözüküyor. Bunların yüzde 90’ı kayıt dışı, yüzde 10’u kayıt altında. Kayıt altına almak sorunu çözmüyor. Hızla toplumsal bir sorun, işsizlik üzere, pahalılık üzere fazlaca önemli bir sorun olarak görülerek, kesinlikle bu silah şiddetine de tahlil üretilmesi lazım. (Kayıt dışı silahlara karşı) yasa epey önemli uygulanmıyor. Caydırıcı değil. Caydırıcılığı daha da arttırılabilir.
Geçmişte kuru sıkı silah Türkiye’de silahlı şiddetin yüzde 20’sinden sorumluydu. 2012 yılında kurusıkı silah kanunu tasarısı getirildi, bu hata olarak ortaya kondu ve caydırıcı oldu. Yasa dışı silah bulundurmak, Kabahatler Kanunu’na nazaran geçiştirilmemeli. Kesinlikle ertelenmeyen, üç ay ile altı ay mahpus cezası getirilmeli. Bunu yaparsanız burada talebi azaltırsınız. Lakin işin özü, silahın yasa dışı ya da ruhsatlı olup olmaması epeyce belirleyici değil, o an ulaşılabilir olup olmaması belirleyici. Biz ısrarla bunu söylüyoruz, ruhsat altına alsanız da silahla ilgili şiddet devam ediyor.”
NE YAPILMALI?
Akcan, vakıf olarak en temel taleplerinin, Türkiye’de polis ve jandarma haricinde tüm vatandaşların silah edinmesinin yasaklanması olduğunu vurguladı.
Ferdî silahlanmanın azaltılması için hayata geçmesini istedikleri önerileriyse şu biçimde sıraladı: “Hem jandarma tıpkı vakitte polis bölgesindeki dataların ortak bir data tabanıyla her an ulaşılabilir olması gerekiyor. İkincisi, aile içi şiddette yapıldığı üzere kesinlikle kamu spotu yapılması lazım. Türkiye’de her yıl 600-800’e yakın kişi havaya ateş edilen maganda kurşunuyla ölüyor. Havaya ateş etmeyi yasaklamak lazım. En azından bilgilendirmek lazım. Üçüncüsü kesinlikle ihbar çizgisi gerekiyor. Bu ihbar sınırı lokal değil, kesinlikle 112 içine alınmalı ve kayıt altına alınmalı.
Dördüncüsü de şayet olmazsa olmaz en kıymetli kural. Bayana yönelik şiddette, yüzde 20 civarında bu olaylarda silah kullanılıyor. Aile içi şiddette kullanıldığı için erkek konuta silah alırken yani bulundurma silah ruhsatı için başvurduğunda kesinlikle eş isteği istenmeli. Bilhassa ailelerin boşanma kademesinde, iflas basamağında aşikâr bir süre beylik tabancalarına el konulduğunda en azından intihar riski yahut cinayet riskini de önlediğini biliyoruz. Bütün gelişmiş ülkelerde bu yapılıyor.”
Ruhsatlı silah almanın yasal önlemlerle daha fazla zorlaştırılmasını isteyen Akcan, şöyleki devam etti: “Kişi silah ruhsatı talebi bulunduğunda dilekçesinin belirli bir süre bekletilmesi gerekiyor. Zira kişi durup dururken silah ruhsatı talebinde bulunmuyor. Bir olay yaşıyor, tahlil üretemiyor. Silahla çözme doğrultusunda bir fikir gelişiyor. O öfkeyle birlikte başvuruyor. Onun için biroldukca ülkede 15 gün, 30 gün hatta 45 gün bekleme müddetleri var. O müddet bittikten daha sonra dilekçesinin sürece konulması bizim ülkemizde maalesef yok. Kişi başvurduğunda çabucak ruhsat veriliyor. Nerede satılıyorsa silah alıyor, akabinde süreçler başlatılıyor. Bu son derece sakıncalı.” dedi.
Akcan, silahlara çip takılarak takibinin yapılmasını ve ruhsat sahiplerine kontrolün de arttırılmasını istedi.